مبیضیه

از دایره المعارف فرق اسلامی
پرش به: ناوبری، جستجو

یا: مبیضه.

ابن اثیر در اللباب فی تهذیب الانساب، مُبَیضی را به ضم میم، فتح باء و تشدید یاء مکسوره ضبط کرده است. [۱]

همان سفیدجامگان. [۲]

زین العابدین شیروانی در ریاض السیاحة می نویسد: «. . . از راه مظفرآباد و کابل به ولایت طخارستان و توران و ترکستان و جبال بدخشان افتادم و به صحبت نقشبندیان و چشتیان و سفیدجامگان دل دادم. » [۳]

دائرة المعارف فارسی این گروه را پیروان مقنّع معرفی می کند که در مقابله با عباسیان (که جامه سیاه داشتند) لباس سفید پوشیده اند. این کتاب می نویسد: «هرچه مزدک آئین نهاده بود مقنّع امضا کرد. مقنّع مدعی بود که خداوند است و بر پیروان خود، زن و مال مردم مباح گردانید. ایشان نزدیک به چهارده سال در حدود سغد و بخارا و نخشب موجب آزار و کشتار مسلمانان و تخریب مساجد شدند. مقنّع می گفت خداوند به صورت آدم درآمد بعد به صورت نوح و بعد از آن به صورت دیگر پیامبران تا به ابومسلم رسید و آخر در صورت وی درآمد. مقنّع سرانجام شکست خورده و خودکشی کرد. پس از او پیروانش در ماوراءالنهر باقی ماندند. ابن اثیر می نویسد وی قصد خون خواهی یحیی بن زید داشته است. » [۴]

محمد بن احمد خوارزمی و ابوالقاسم بلخی ایشان را از مشبّهه دانسته اند. [۵] عبدالقاهر بغدادی این فرقه را با نام مقنعّیه مبیضّه معرفی کرده و از زمره غلاة به حساب آورده است. [۶] مطهر مقدسی در البدء و التاریخ ایشان را از فرق شیعه برشمرده است. [۷] این در حالی است کهحافظ رجب برسی در مشارق انوار الیقین فی اسرار المؤمنین می نویسد: « مجبره ده فرقه اند» و سپس تنها به نه فرقه اشاره می کند که عبارتند از: « کلّابیه، کرّامیه، هشامیه، موالفیه، معتریه، داریه، مقابلیه، نهالیه و مبیضه. » [۸] عبارت فوق دارای تصحیفات متعددی است. ضمن این که کتاب مذکور نیز ارزش خاصی در رشته فرقه اسلامی ندارد. فریدون بدره ای در پاورقی فرقه اسماعیلیه، تألیف مارشال هاجسن این نام را از اسامی اسماعیلیه ذکر کرده است. [۹]

رک: سفیدجامگان.

پانویس

  1. اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج3، ص160
  2. البدء و التاریخ، مطهر مقدسی، ج5، ص124 / بیان الادیان، ابوالقاسم بلخی، ص86 / التبصیر فی الدین، شهفور اسفراینی، ص120 / خاندان نوبختی، عباس اقبال، ص262 / ریاض السیاحة، زین العابدین شیروانی، ص131 / سیاست نامه، خواجه نظام الملک، ص251 / مفاتیح العلوم، محمد بن احمد خوارزمی، ص48
  3. ریاض السیاحة، زین العابدین شیروانی، ص131
  4. دائرة المعارف فارسی، غلامحسین مصاحب، ج3، ص1263
  5. مفاتیح العلوم، محمد بن احمد خوارزمی، ص48 / بیان الادیان، ابوالقاسم بلخی، ص86
  6. الفرق بین الفرق، عبدالقاهر بغدادی، ص238
  7. البدء و التاریخ، مطهر مقدسی، ج5، ص124
  8. مشارق انوار الیقین فی اسرار المؤمنین، حافظ رجب برسی، ص205
  9. فرقه اسماعیلیه، مارشال هاجسن، پاورقی فریدون بدره ای، ص2