واصلیه (از صوفیه)

از دایره المعارف فرق اسلامی
پرش به: ناوبری، جستجو

از صوفیه. [۱]

مرحوم محقق اردبیلی در حدیقة الشیعة می نویسد: «بدانکه مذاهب صوفیه بسیار است، بعضی گفته اند که از آن جمله چهار مذهب اصل است و آن چهار مذهب: اول مذهب حلولیه است. دوم مذهب اتحادیه است، سوم مذهب واصلیه است، چهارم مذهب عشاقیه است و بعضی گفته اند که اصول مذهب ایشان، شش است و تلقینیه و زراقیه را بر آن چهار افزوده اند. بعضی گفته اند که هفت است و وحدتیه را بر آن شش افزوده اند. و بعضی گفته اند اصل دو بوده است.» [۲] البته مرحوم محقق اردبیلی در صفحات بعدی کتاب واصلیه را از فروع اتحادیه دانسته است و حرف نخستین را رد می کند. [۳]

مرتضی رازی در تبصرة العوام واصلیه را فرقه چهارم از صوفیان دانسته و می نویسد: «ایشان گویند ما واصلیم به حق، نماز و روزه و زکات و حج و احکام دیگر بهر آن نهاده اند تا شخص، اول بدان مشغول شود و تهذیب اخلاق حاصل کند و او را معرفت حاصل شود. و چون معرفت حاصل شد، واصل بود یعنی به حق رسیده باشد و چون واصل شد تکلیف از وی برخاست و هیچ چیز از شرایع دین بر وی واجب نبود و جمله محرمات از خمر و زنا و لواط و مال مردم بر وی حلال بود...» [۴]

زین العابدین شیروانی نیز با بیان همین مطلب، می نویسد: «ایشان به آیه «واعبد ربک حتی یأتیک الیقین» [۵] متمسک می شوند.» [۶]

پانویس

  1. تاریخ ایران، سرجان ملکم، ج2، ص137 / فرهنگ فِرَق اسلامی، محمد جواد مشکور، ص454
  2. حدیقة الشیعة، محقق اردبیلی، ص564
  3. حدیقة الشیعة، محقق اردبیلی، ص576
  4. تبصرة العوام، مرتضی رازی، ص131
  5. سوره حجر، آیه99
  6. ریاض السیاحة، زین العابدین شیروانی، ص303