هرات: تفاوت بین نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۷ ژانویهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۱۳:۰۴ (نمایش مبدأ) Mohamad ir22 (بحث | مشارکت‌ها) (صفحه‌ای تازه حاوی «{{دیگر کاربردها|هرات}} {{Infobox settlement <!--See the Table at Infobox settlement for all fields and descriptions of usag...» ایجاد کرد)	نسخهٔ ‏۷ ژانویهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۱۳:۰۵ (نمایش مبدأ) Mohamad ir22 (بحث | مشارکت‌ها) جز («هرات» را محافظت کرد ([ویرایش=فقط مدیران] (بی‌پایان) [انتقال=فقط مدیران] (بی‌پایان))) تفاوت جدیدتر ←
(بدون تفاوت)

---

نسخهٔ ‏۷ ژانویهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۱۳:۰۵

الگو:دیگر کاربردها الگو:Infobox settlement هِرات یکی از کلان شهرهای افغانستان، مرکز ولایت هِرات در غرب آن کشور است. این شهر پس از کابل، دومین شهر پرجمعیت افغانستان محسوب می‌شود. هِرات قطب صنعتی و مهمترین کانون فرهنگی - هنری افغانستان به‌شمار می‌آید..^[۱][۲] رودخانه معروف هریرود از کنار این شهر می‌گذرد.

این شهر یکی از پر جمعیترین شهرهای افغانستان است و همراه با کابل، مزار شریف و قندهار یکی از چهار شهر بزرگ افغانستان به شمار می‌آید. باشندگان اصلی آن به زبان فارسی با لهجه هراتی سخن می‌گویند. از دههٔ ۱۳۷۰ هرات مرکز جذب مهاجران زیادی از سرتاسر افغانستان بوده‌است. ساکنان اصلی این شهر اقوام فارسی‌زبان بودند، البتّه هم‌اکنون هرات دارای اقوام مختلفی است و عمدهٔ زبان محاوره‌ای در این شهر فارسی است. بیشتر مردم در این شهر زبان فارسی با لهجهٔ هراتی دارند. دیگر اقوام ساکن در آن عبارتند از:پشتون، هزاره، ترکمن و عرب. شهر هرات در غرب افغانستان، در یکی از هموارترین مناطق جغرافیایی افغانستان موقعیت دارد. هِرات را در گفتارهای ادبی و رسمی هِرات باستان می‌گویند. این شهر از بابت مناره‌ها و معماری‌های عالی و مجلل خود شهرت دارد و در گذشته و حال، هِرات یکی از مراکز عمدهٔ آموزشی شمرده شده است. این شهر در سال ۲۰۰۹ پس از بررسی شهرهای مختلف جهان توسط سازمان یونسکو شامل برنامه هزار شهر و هزار زندگی این سازمان گردید..^[۳] بسیاری از شاعران و نویسندگان و عارفان و صوفیان فارسی در این شهر زاده شده و یا زیسته‌اند، با این همه هرات به دلیل داشتن دو مرز مشترک با کشورهای ایران و ترکمنستان و دارا بودن بزرگترین شهرک صنعتی افغانستان بزرگترین مرکز تجارتی افغانستان به شمار می‌آید. تا کنون هیچ سرشماری دقیقی در شهر هرات نشده است، اما اخیراً مسوولان دولتی اعلان کرده‌اند که این شهر دیگر ظرفیت پذیرش جمعیت بیشتری را ندارد. هرات به ده ناحیه و دهها محلّه تقسیم شده‌است. نماد شهر مسجد جامع بزرگ این شهر است. ارگ هرات و مناره‌های این شهر نیز نمادهای دیگر آن به حساب می‌آیند. هرات میزبان نزدیک به نیمی از فعّالیّت‌های صنعتی افغانستان است، کارخانجاتی در زمینهٔ تجهیزات موتورسایکل، برق و الکترونیک، منسوجات، شکر، سمنت (سيمان) و انواع خوراکی در این شهر واقع شده‌اند، هرات همچنین بازار بزرگ فروش خودروهای وارداتی در سراسر افغانستان است. در شمال حومهٔ هرات مسوولان دولتی در حال ساخت یک پالایشگاه نفت هستند. در هرات اماکن تاریخی مذهبی نظیر مساجد، مناره‌ها و ساختمان‌های تاریخی شهرت فراوانی دارند.

نام‌شناسی

بیشتر تاریخ‌شناسان ریشهٔ نام هِرات را برگرفته از نام ایرانی باستان «هَرَیو» که به معنی «پُرشتاب» است می‌دانند. نام سرزمین باستانی هریوا و پایتخت آن از نام رودخانه هریرود که در آن جاری است گرفته شده‌است. «هَرَیو-» را با «سَرَیو-» (Saráyu-) در زبان هندی کهن سانسکریت که نام رودخانه‌ای بوده است همانند می‌دانند. برگرفتن نام سرزمین‌ها و شهر اصلی آنها از نام رودخانه در سرزمین‌های باستانی شرقی فلات ایران معمول بوده است. مثال دیگر نام اوستایی «باخذی-» (Bāxδī) و پارسی باستانی «باختریش-» (Bāxtriš) یا بلخ امروزی که از نام رودخانهٔ بلخاب الگو:به یونانی گرفته شده‌است و همچنین نام اوستایی «هَرخوَیتی-»، پارسی باستانی «هَرَهُوَتی-» و سانسکریت «سَرَسوَتی-» (Sárasvatī-) که از نام رودخانهٔ ارغنداب گرفته شده است”.^[۴][۵]

نام‌های تاریخی

ریشه: برگرفته از واژهٔ ایرانی کهن هَرَیو-، به‌معنای "پُر شتاب"، نام رودخانهٔ هریرود. سَرایو- معادل سانسکریت ودایی آن در کتاب ریگ‌ودا، در فهرست رودهای ریگ‌ودا (سانسکریت: سَپته‌سندو؛ به‌معنای 'هفت‌رود') است که در کنار این سه رود دیگر یاد شده: کوبها (همان رود کابل)، رَسا (همان رَنهای اوستایی) و کُرومو (درهٔ کُرَم در مناطق قبیله‌ای فدرال پاکستان). بیشتر تاریخ‌شناسان ریشهٔ نام هِرات را برگرفته از نام ایرانی باستان «هَرَیو» که به معنی «پُرشتاب» است می‌دانند. نام سرزمین باستانی هریوا و پایتخت آن از نام رودخانه هریرود که در آن جاری است گرفته شده‌است. «هَرَیو-» را با «سَرَیو-» (Saráyu-) در زبان هندی کهن سانسکریت که نام رودخانه‌ای بوده است همانند می‌دانند. برگرفتن نام سرزمین‌ها و شهر اصلی آنها از نام رودخانه در سرزمین‌های باستانی شرقی فلات ایران معمول بوده است. امروزه هرات به نام‌های دیگری نیز شهرت دارد. هریوا، هِرَی یا هَرِی، دیگر نام‌های است که این شهر به آن‌ها شهرت دارد، باشنده گان هرات را هِرَوی نیز می‌گویند. در ایران هِرات در گفتار عامیانه به اشتباه هَرات خوانده می‌شود.

تاریخ

هرات پیش از کشف اقیانوس هند در گذرگاه جاده ابریشم قرار داشت..^[۶] و نقش بزرگ را در بازرگانی میان شبه قاره هند، شرق میانه، آسیای مرکزی و اروپا بازی می‌کرد. هرات از لحاظ موقعیت جغرافیایی در طول تاریخ بستر مناسب تلاقی تمدن‌های شرق و غرب نیز به شمار می‌رفت. از این‌رو هرات یکی از گهواره‌های تمدنی تاریخ پربار خراسان شناخته می‌شود.

گذشته درخشان

در گذشته‌های دور گفته می‌شد که «جهان اقیانوسی است و دراین اقیانوس مرواریدی هست و آن مروارید هرات است.»^[۷]

هِرات در فَرگَرد نخست وندیداد اوستا بنام هَرویوا (Harōiva) آمده‌است که «ششمین سرزمین و کشور نیکی که من، اهورامزدا، آفریدم هَرویو و دریاچه‌اش بود.»^[۸]

و در یَشت چهاردهم مِهریَشت از اوستا آمده‌است که «آن جا که رودهای پهناور و ناوتاک با انبوه خیزابهای خروشان، به ایشکَتا و پوروتا می‌خورد و به سوی موئورو، هَرویو، گاوا-سوغدا و هوارِزم می‌شتابد.»^[۹][۱۰]

تاریخ پیش از اسلام

هروی‌ها (به یونانی: آرین‌ها) دسته‌ای از تیره‌های آریایی بودند که در هزارهٔ دوم پیش از میلاد، زادبوم خود در آسیای میانه را رها کرده و از ناحیهٔ رودخانهٔ آمودریا (اکسوس یا جیحون) به داخل فلات ایران روی آوردند و در سرزمینی بارور، پیرامون هریرود (به لاتینی: Arius) جای گرفتند. نام سرزمینشان را به نام این رودخانه، هریوا نامیدند، که کم و بیش با ولایت هرات امروزین همانند است.

در سده‌های واپسین هفتم و آغازین ششم پیش از میلاد، هریوا بدست مادها افتاد و پس از انقراض مادها بدست کورش بزرگ، یکی از ساتراپی‌های هخامنشیان به‌شمار می‌رفت. مرکز فرمانروایی هخامنشیان در قصری در شهر آرتاکوانا بود. در سنگ‌نبشته‌های هخامنشی، هریوا (Haraiva) در فهرست ساتراپی‌های هخامنشیان آمده‌است.

به قول مورخ یونانی هرودت، اسکندر مقدونی در ۳۳۰ قبل از میلاد، آرتاکوانا مرکز ساتراپی هریوه را گشود. وقتی اسکندر به این شهر آمد، آرتاکوانا شهر آباد و مرفهی بود. شهربان (ساتراپ) هریوه در آن زمان ساتی برزن نام داشت. اگر چه باشندگان هریوا بسختی مقاومت کردند اما سپاهیان اسکندر موفق به فتح شهر شده و آن را ویران و بسیاری از باشندگان آن را به قتل رسانیدند. اسکندر پس از تصرف شهر، در آنجا دژی برای نظامیان خود ساخت که بقایای آن هنوز باقی است. هدف از ساختن این دژ، حفظ نظامیان از شورش احتمالی مردم شهر بود. اسکندر سپس شهر را دوباره آباد کرد و نامش را «اسکندریه آرئیا» نهاد و باشندگان بازماندهٔ آرتاکوآنا را بدین شهر که هِرات امروزین باشد تحویل کرد.

پس از مرگ اسکندر (در سال ۳۲۳ ق. م)، هریوا جزئی از قلمرو سلوکیان درآمد. تا اینکه بعد از سال ۲۴۰ ق. م دو سرزمین همسایهٔ هریوا یعنی باختر و پارت از سلطهٔ سلوکیان مستقل شدند. دراین زمان هریوا جزئی از قلمرو دولت یونانی باختری نوبنیاد درآمد. در بین سال‌های ۲۰۸ و ۱۹۰ ق. م آنتیوخوس سوم (ملقب به کبیر) پادشاه سلوکی توانست قلمروش را تا سرزمین‌های شرقی گسترش دهد و دوباره هریوا بدست سلوکیان افتاد. در سال ۱۶۷ ق. م مهرداد یکم پادشاه مقتدر اشکانی با شکست دادن اوکراتید هریوا و برخی از سرزمین‌ها را از سلوکیان گرفت. ازین به بعد هریوا جزئی از قلمرو اشکانیان باقی‌ماند.

هِرات در دورهٔ ساسانیان در سنگ‌نبشته‌ای در کعبه زردشت واقع در نقش رستم بنام هریو (Harēv) و در فهرست پایتخت‌های استان‌های امپراتوری ساسانیان به زبان پهلوی بنام هری (Hariy) یاد شده‌است.^[۱۳] در دورهٔ ساسانی از مراکز مهم نظامی و منطقه مرزی در مقابله با هیاطله بوده‌است. پیش از حملهٔ اعراب، مسلمان به خراسان دارای اقلیت مسیحی نستوری بود. این شهر مرکز شراب‌سازی هم بود.

در سال ۳۱ ه‍. ق (حدود ۶۵۰ م) یا کمی پس از آن باوجود مقاومت سرسختانهٔ هروی‌ها، شهر به دست اعراب مسلمان فتح شد.

تاریخ پس از اسلام

در دورهٔ اعراب، یعنی در دوران قرون وسطی کشورهای اروپایی، هِرات همراه با نیشابور، مرو و بلخ یکی از چهار قسمت (چهار ربع) ایالت خراسان بود.

هرات را دل خراسان نیز خوانده‌اند.^[۱۴] ابوالفضل بیهقی در تاریخ خود می‌نویسد: «در سنه ثمان و اربع مائه فرمود ما را تا هرات رفتیم که واسطه خراسان است». در نزهةالقلوب اثر حمدالله مستوفی آمده‌است: «هرات هوایی در غایت نیکویی و درستی دارد، و پیوسته در تابستان شمال وزد و در خوشی آن گفته‌اند: اگر در سرزمینی خاک اصفهان و باد هرات و آب خوارزم گرد آیند مرگ در آنجا بسیار کم است ... در این شهر در حین حکومت ملکان غور دوازده هزار دکان آبادان بوده و شش هزار حمام و کاروانسرا و طاحونه و سیصد و پنجاه و نه مدرسه و خانقاه و آتش‌خانه و چهارصد و چهل و چهار هزار خانه مردم‌نشین بوده‌است ... مردم آنجا (هرات) سلاح‌ورز و جنگی و عیارپیشه باشند و در آنجا قلعه‌ای محکم است و آن را شمیرم خوانند. بر دو فرسنگی شهر بر کوه آتشخانه‌ای بوده است که آن را ارشک گفته‌اند. و این زمان قلعهٔ امکلجه می‌گویند و مابین آتشکده و شهر، کنیسهٔ نصاری بوده‌است».

این شهر هم مرکزی برای مسیحیت تحت نفوذ کلیسای نستوری و هم پایگاه مهم تصوف، یعنی نظریه زاهدانه اسلام به شمار می‌رفت. افرادی از پیروان «نقشبندیه» و «چشتیه»، انجمن‌های اخوت صوفیه به مقامات وزارت و صدارت عظمی رسیده‌اند.

هرات مثل اکثریت مناطق دیگر خراسان با هجوم مغول در ۱۲۲۲ م. از بنیاد ویران شد و بیش از نیمی از اهالی بومی آن قتل‌عام و یا آواره شدند.^[۱۵]

هرات بین سالهای ۶۴۳ تا ۷۸۴ ه‍. ق پایتخت دودمان آل کرت بود. تیمور لنگ در سال ۷۸۴ هرات را گشود و آل کرت را نابود ساخت. در جریان این حمله هرات بار دیگر ویران و هزاران نفر کشته شدند. شاهرخ فرزند تیمور و همسرش گوهرشاد بیگم پایتخت تیموریان را در سال ۱۴۰۱ م از سمرقند به هرات منتقل کردند.

هرات در دوره تیموریان به اوج رونق رسید و سده پانزدهم میلادی دوران طلائی هرات بود. زیرا هرات دراین دوران از لحاظ پرورش نقاشان، معماران و موسیقی‌دانان خود به عنوان «فلورانس آسیا» شهرت پیدا کرده بود. در آن زمان مساجد و کاخ‌های زیبا و مجللی ساخته شد که تا این زمان زینت‌بخش این شهر است. از جمله مجموعه مصلای هرات، یک مدرسه و مسجدی که دوازده مناره در اطراف خود داشت بیشتر قابل ملاحظه‌است. از این مجموعه که به دستور گوهرشاد بیگم بنا شده بود، اکنون تنها پنج مناره باقی‌مانده‌است.

یکی از شاهزادگان تیموری به نام بایسنقر میرزا که خوشنویسی هنرمند بود، سرپرستی امور هنری را در شهر هرات در دست داشت. در آن زمان، شهر هرات مرکز تجمع هنرمندان شده بود و معروف است که فقط در یک آموزشکدهٔ نقاشی، شصت استاد به تعلیم هنرجویان و انجام سفارشهای محوله اشتغال داشتند. معروفترین استادکاران مکتب هرات کمال‌الدین بهزاد است که کتاب مصور و معروفی به نام ظفرنامه تیموری دارد. امیر علیشیر نوایی وزیر سلطان حسین بایقرا که خود نیز نویسنده و شاعر بود به تشویق هنرمندان و ادیبان و ساختن بناهایی در هرات می‌پرداخت.

در ۱۵۰۶ شیبانیان (ازبکان) آسیای مرکزی بر شمال افغانستان و هرات مسلط شدند. اندکی بعد هرات بدست صفویان افتاد. در دوران صفوی هرات مهم‌ترین شهر و مرکز خراسان محسوب می‌شد و همواره مورد طمع ازبکان بود حتی چندبار این شهر به دست ازبکان افتاد. اما سلطه ازبکان بر این شهر به صورت کوتاه مدت بود و آنها از دوره‌های فترت در اوایل سلطنت شاه طهماسب اول و اوایل سلطنت سلطان محمد خدابنده و شاه عباس اول استفاده کردند و هر بار برای مدت کمی این شهر را در اشغال داشتند. گفتنی است شاه عباس کبیر در این شهر به دنیا آمد و تا پیش از به سلطنت رسیدن در این شهر زندگی می‌کرد.

معاهده پاریس و جدایی از ایران

الگو:نوشتار اصلی

پس از سقوط صفویان هرات مدتی در اشغال طایفهٔ ابدالی بود و به دست نادر شاه افشار افتاد. پس از مرگ نادر افغان‌ها بر هرات مسلط شدند. انگلستان که از دیر زمان نگران دست اندازی روسیه به هندوستان بوده چشم طمع به سرزمینی دوخته که خود نام افغانستان بر آن نهاده بود تا بتواند آن را به صورت حایلی میان متصرفات آسیایی روسیه و هندوستان درآورد و مانع پیشروی روسیه به سوی اقیانوس هند و آسیای جنوبی شود. در دوران معروف به بازی بزرگ ماموران بریتانیایی در هرات فعال بودند و از جدایی آن از حکومت ایران پشتیبانی می‌کردند. در ۱۲۴۹ ه‍. ق عباس میرزا از سوی فتح‌علی شاه قاجار مامور پس گرفتن هرات از افغان‌ها شد الگو:مدرک. مرگ عباس میرزا در راه مشهد این کار را ناتمام گذاشت. محمد شاه قاجار نیز کوششی برای فتح هرات کرد که ناکام ماند. در زمان ناصرالدین شاه قاجار، دوست محمدخان، حاکم کابل و قندهار هرات را گرفت. نیروهای ناصرالدین شاه تحت فرمان حسام‌السلطنه هرات را محاصره کردند و در سال ۱۲۷۳ این شهر را گرفتند. با مداخلات بریتانیا در جنوب ایران و بحرانی شدن روابط ایران و بریتانیا طی معاهده پاریس که در ۱۲۷۳ ه. ق. (۲۳ جنوری ۱۸۵۷ میلادی) در پاریس بین نماینده ایران و سفیر بریتانیا امضا شد قرار شد که نیروهای بریتانیا از بنادر و جزایر جنوب ایران خارج شوند و در عوض ایران نیز سپاهیان خود را از هرات فراخواند و بناچار از شهر هرات و غرب افغانستان امروز صرف نظر کند.

تلاش برای الحاق دوباره به ایران

پس از مرگ دوست محمد خان و ایجاد هرج و مرج در افغانستان، دولت انگلیس تصمیم گرفت هرات را برای مدت نامعلومی به طور امانی تحت حاکمیت ایران قرار دهد. بدین جهت رونالد تامسون وزیر مختار انگلیس در ایران در اکتبر ۱۸۷۹ (۱۲۵۸ خورشیدی) این پیشنهاد را از طرف دولت متبوعش به دولت ایران ارائه کرد. ناصرالدین شاه و صدراعظم او حسین خان سپهسالار قرارنامهٔ مزبور را در دولت مطرح و آن را مورد بررسی و مطالعه قرار دادند و با اطرافیان خود در باب آن مشورت کردند. از جمله ایراد عمده‌ای که به آن گرفته شد ذکر کلمهٔ «امانت» در قرار نامه بود که می‌گفتند اگر پس از آنکه دولت ایران متحمل زحمت و مرارت شد و مبالغی در این راه هزینه کرد و بعد از مثلاً شش ماه دولت انگلیس تصمیم گرفت هرات را از قلمرو ایران جدا نماید چه خواهد شد؟ مذاکرات با دولت انگلیس در باب حذف این شرط از قرارنامه هم نتیجه نداد. به این جهت با آنکه ناصرالدین شاه در این باره به استخاره هم متوسل شد و استخاره هم «بسیار بسیار خوب» آمد، مدتی سرگردان و حیران بودند و نمی‌توانستند تصمیم بگیرند و بالاخره بهتر آن دیدند که آن را قبول نکنند و به مقامات انگلیس پاسخ رد داده شد.^[۱۷]

تاریخ معاصر

الگو:Wide image در تاریخ معاصر افغانستان، هرات از استبداد داخلی، تحجر، تعصب و تجاوزات خارجی بیش تر از دیگران رنج کشیده است. هرات سراسر سده نوزدهم را در میان کشمکش‌های سرداران سدوزایی و محمدزایی و بازی بزرگ سپری نمود.

هرات در سده بیستم سرنوشتی غم‌انگیزتر از سدهٔ قبل داشت. از ۱۵ تا ۲۰ مارچ ۱۹۷۹ (۲۴ - ۲۹ حوت ۱۳۵۷) اولین قیام تحت نام قیام بیست و چهار حوت افسران و سربازان حکومتی و مردم هرات علیه حکومت تحت حمایت شوروی نورمحمد تره‌کی با شعارهای مذهبی سر بلند کرد که به سرکوب خونین هراتی‌ها منجر شد.

هرات در تا پایان سال حمله شوروی به افغانستان ویرانی‌های زیادی را متحمل شد و تعداد زیادی از شهروندان آن کشته، زخمی و یا معلول شدند.

پس از سقوط حکومت دکتر نجیب الله، آخرین رئیس جمهور تحت حمایت شوروی در افغانستان و تسلط مجاهدین بر افغانستان، اسماعیل خان به همراه نیروهای تحت امرش، وارد شهر هرات شد و کنترل آن را در دست گرفت. اسماعیل خان تا سال ۱۳۷۴ خورشیدی، فرمانده قل اردوی شماره چهار اردوی افغانستان در غرب کشور و استاندار استان هرات بود.

در سال ۱۳۷۴، طالبان پس از نبردهای در ولایت فراه موفق به تصرف شهر هرات شدند و مانند سایر ولایات قوانین منحصر به حکومت خودشان را در هرات نیز تطبیق کردند.

در طول سه دهه گذشته و در جریان اشغال افغانستان توسط شوروی، نبردهای داخلی در افغانستان در دوران حکومت مجاهدین و دوره طالبان، هزاران تن از باشندگان هرات، از خشونت‌ها در کشورشان، به جمهوری اسلامی ایران مهاجرت کردند.

پس از تهاجم آمریکا و نابودی طالبان توسط آمریکا، بار دیگر کنترل هرات و ایالات غربی افغانستان در سال ۱۳۸۰، بدست اسماعیل خان افتاد و اسماعیل خان پروژه‌های بزرگ سازندگی و بازسازی را در این شهر به اجرا گذاشت.

در سال ۲۰۰۴ میلادی، استان هرات شاهد چند درگیری خونین میان نیروهای دولتی تحت امر اسماعیل خان و دیگر فرماندهان محلی بود. هواداران اسماعیل خان معتقد بودند که بیشتر این درگیریها، به تحریک دولت مرکزی، به منظور سست کردن بیناد حاکمیت اسماعیل خان در هرات انجام می‌شود.

وضعیت سیاسی جاری

هرات در سال‌های اخیر نابسامانی‌های سیاسی متعددی را گذرانده‌است اما نسبت به برخی از ولایات افغانستان وضعیت امنیتی بهتری دارد. بعد از سقوط حکومت طالبان محمداسماعیل خان خود را والی‌ هرات خواند. در سال ۱۳۸۴ حامد کرزی اسماعیل خان را از این سمت سبکدوش و برای گرفتن پست وزارت معادن به کابل فراخواند و سید محمد خیرخواه به عنوان والی هرات تعیین شد. یک سال بعد رییس جمهور حسین انوری رهبر حزب حرکت اسلامی افغانستان را به عنوان والی هرات تعیین کرد. انوری نخستین والی شیعه هرات بود و سه سال به این سمت باقی‌ماند و پس از آن در جدی ۱۳۸۸ یوسف نورستانی به عنوان والی به هرات فرستاد. یک سال بعد داوود شاه صبا به جای او به این سمت منصوب شد.

این شهر طی دوسال اخیر توانسته است پله‌های شکوفایی و ترقی را تندتر بپیماید. بدنبال تصویب و شروع برنامه‌ای مبنی بر رشد هرچه بهتر هرات که توسط دکتر صبا تهیه شده، قرار است هرات در ظرف چند سال آینده شاهد ساخت و ساز پروژه‌های عظیم زیربنایی که در رشد اقتصاد این شهر نقشی مهم دارد باشد. از این موارد می‌توان بر ایجاد سهولتهای شاهراه‌ها و میدان هوایی (فرودگاه) آنرا نام برد. در مهم‌ترین رویداد معاصر هرات، شهر هرات از شانزدهم تا بیستم اکتبر ۲۰۰۷ میزبان هفدهمین نشست وزیران خارجه سازمان همکاری‌های منطقه‌ای (اکو) بود.

جغرافیا و اقلیم

شهر هرات از شمال و شرق کوهستانی از غرب و جنوب نسبتاً کوهستانی می‌باشد اقلیم این شهر معتدل است که در زمستان به ۱۰- درجه سانتی گراد هم می‌رسد در زمستان باران‌ها و برف‌ها در این شهر می‌بارند و در تابستان هوا گرم و گاهی اوقات به ۳۸ درجه سانتی گراد می‌رسد در بهار هم هوا معتدل و دلپذیر است

رودها

آب و هوا

هرات دارای آب و هوایی معتدل است، بهاری دلپذیر، تابستانی با بادهای زیاد که به بادهای ۱۲۰ روز معروف اند، پاییزی معتدل و زمستانی نه چندان سرد است. تنها زمستان ۱۳۸۶ به عنوان سخت‌ترین زمستان تاریخ معاصر هرات شناخته می‌شود که در آن بر اساس ارایه گزارش سایت رسمی ولایت هرات، یکهزار تن کشته شدند. بادهای ۱۲۰ روز در هرات شدت گرما را دراین ولایت می‌کاهد و سبب سردی هوا در جریان شب می‌شود.

الگو:آب و هوا

بادهای ۱۲۰ روزه

الگو:اصلی بادهای یکصد و بیست روزهٔ هرات در اثر بوجود آمدن مرکز فشار بلند در سفیدکوه و مرکز فشار پست وادی هرات بوقوع می‌پیوندد و مدت یکصد و بیست روز از اوایل جوزا الی اوآخر سنبله ادامه می‌یابد.

فرهنگ و هنر

هرات به شهر علم و فرهنگ نیز شهرت دارد، شهرت هرات به این نام بیشتر بخاطر شاعران، نویسنده گان و هنرمندانی است که از گذشته‌ها تا کنون در این شهر پرورش یافته‌اند. شهر هرات دارای چندین انجمن ادبی، هنری و فرهنگی است که در این میان انجمن ادبی هرات با سابقه‌ای طولانی از شهرت بیشتری برخوردار است.

مردم‌شناسی

جمعیت هرات ۳۹۷۵۰۰ تن است (تخمین سال ۲۰۰۹).^[۱۸] تخمین ترکیب قومیتی این شهر به درستی در دسترسی نیست .^[۱۹][۲۰] بر پایه تخمین سال ۲۰۰۳ انجمن جغرافیای ملی، ۸۵٪ باشندگان هرات تاجیک‌ها هستند. پس از آنان پشتون‌ها ۱۰٪، هزاره‌ها ۲٪، ازبک‌ها ۲٪ و ترکمن‌ها ۱٪ از ساکنان هرات را تشکیل می‌دهند.^[۲۱]

دین و مذهب

تقریباً تمامی مردم ساکن در شهر باستانی هرات را مسلمانان تشکیل داده‌اند و بر مذهب اهل سنت قرار دارند. مسلمانان پیرو مذهب شیعه در در شهر هرات در اقلیت قراردارند. مسجد جامع هرات، بزرگترین مسجد افغانستان در شهر هرات موقعیت دارد. بزرگترین دانشگاه خصوصی دینی افغانستان با نام دانشگاه الغیاث در این شهر ایجاد شده است.

سرشناسان

همچنین رجوع شود به فهرست سرشناسان دیگر هرات، ذیل سرواژهٔ هروی.

این شهر آرامگاههای بزرگان اولیا و علما را در خود جای داده از این جمله می‌توان آرامگاه خواجه عبدالله انصاری معروف به «پیر هرات»، بزرگترین شاعر صوفی هرات، میرعبدالواحد مشهور به سلطان اغا و... را که در پایین ذکر شده‌اند نام برد. آرامگاه خواجه عبدالله انصاری در روستای گازرگاه در شمال شهر هرات است که به فرمان شاهرخ تیموری ساخته شد.

هرات در برخی منابع داخلی به خاک اولیاء‌الله معروف است. این سرزمین تاریخی، همواره کانون علم و فرهنگ بوده، علماء و فضلای بزرگ را در دامان خویش پرورانیده‌است. در فهرست زیر نام شماری از آنها که در هرات زاده شده‌اند یا زیسته‌اند آمده‌است:

• خواجه عبدالله انصاری مشهور به پیر هرات، عارف و شاعر سدهٔ پنجم هجری
• مولانا عبدالرحمن جامی، چامه سرا (شاعر) سدهٔ نهم هجری
• امام فخر رازی، مفسر قرآن کریم و شاعرسدهٔ ششم هجری
• کمال‌الدین بهزاد، نقاش و مینیاتوریست عصر تیموریان
• غیاث‌الدین نقاش، نقاش و مینیاتوریست عصر تیموریان
• امیر علیشیرنوایی، دانشمند و شاعر عصر تیموریان
• میرعلی هروی، خوشنویس عصر تیموریان
• میرخواند، مورخ عصر تیموریان
• گوهرشادبیگم، همسر سلطان شاهرخ تیموری، یکی از زنان نیکوکار و نامدار
• معین الدین شاهرخ تیموری، از بزرگترین پادشاهان تیموری و شاهی هنرپرور و ادب دوست
• شاه عباس یکم، نامدارترین شهریار دوران صفوی
• ساتی‌برزن، والی هریوا، در عصر داریوش سوم، آخرین شاهنشاه هخامنشی
• خواجه محمد ابوالولید، واعظ سدهٔ سوم هجری
• خواجه علی موفق بغدادی، شاعر سدهٔ سوم هجری
• فوشنجی هروی، عارف سدهٔ چهارم هجری
• شهزاده قاسم، از نوادگان پیامبر اسلام
• شهزاده عبدالله، از نوادگان پیامبر اسلام
• سلطان آغا
• خواجه غلطان ولی، استاد خواجه عبدالله انصاری
• ملا ناسفنج
• سید عبدالله مختار، از بزرگان مشایخ هرات
• ابوعبدالله هروی، از مشایخ تصوف
• سیفی هروی، مورخ سدهٔ هشتم هجری و مؤلف تاریخ‌نامه هرات
• سیدای کرخی، شاعر
• سعادتملوک تابش، از بزرگان و عارفان هرات شاعر و نویسنده

اقتصاد و بازرگانی

هرات به علت داشتن مرز با مشترک با دو کشور جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکمنستان و دارا بودن دو بندر مهم اسلام قلعه در غرب و تورغندی (سیاه تپه) در شمال به مرکز اصلی تجارت و کسب و کار افغانستان تبدیل شده‌است.

اجناس وارداتی از کشورهای ایران و ترکمنستان در این شهر ارزانتر است، شهرک صنعتی هرات از بودجه گمرک هرات توسط اسماعیل خان بنا شد، دهها کارخانه تولیدی در این شهرک مشغول تولید اند

۱ مواد غذایی ۲ پلاستیک ۳ قند و شکلات ۴ شرکت‌های پلی واتلین ۵ مصالح و اجراات ساختمانی ۶ صنایع چوب ۷ نوشابه سازی ۸ رنگ سازی و مواد شیمیائی ۹ بسته بندی و مونتاژ موتورسیکلت ۱۰ برق رسانی ۱۱ سنگبری ۱۲ فلزکاری و فلزات ۱۳ پوست و چرم

گمرک هرات به عنوان یکی از بزرگترین منابع در آمد دولت افغانستان بشمار می‌رود.

محصولات کشاورزی

انگور هرات از شهرت بسیاری برخوردار است. نظامی سمرقندی در چهارمقاله می‌گوید: «... و در سواد هری صد و بیست لون انگور یافته شود هر یک از دیگری لطیف تر.» مشهورترین اینها انگور فخری، لعل، کشمشی، عسکری، حسینی و مانند آنهاست. اولین انگوری که می‌چینند و به بازار می‌آید «رَوچه» نام دارد. بخش‌های کوچک یک خوشهٔ انگور را در زبان گفتاری «تلیس» می‌گویند و چوب یا سیخی که از خوشه پس از خوردن انگور می‌ماند «خجوم» می‌گویند.

از میوه‌های هرات می‌توان انواع انگور از قبیل:انگور فخری، انگور لعل، انگور کشمشی، انگور عسکری، انگور پوشنگی، انگور حسینی، انگور روچه، انگور لوغی، انگور صاحبی، انگور کس نداره، انگور آبی، انگور مسکه، انگور شنگول خانی، انگورمیراحمدی _ انواع خربزه، انواع زردآلو، انواع انار، انواع بهی، انواع انجیر، انواع بادام، انواع توت، انواع شفتالو، انواع آلو، انواع هندوانه، انواع سیب، انواع ناک انواع گردو و انواع امرودو را نام برد.

مدیریت شهری

شهرداری

شهرداری هرات شامل ۱۲ ناحیه‌است که اداره هر منطقه به عهده مدیر آن ناحیه‌است. شهردار هرات هم محمدسلیم تره‌کی است. شهر هرات تا چند سال قبل دارای ده بود، نواحی دوازده‌گانه هرات بر اساس اعداد از ناحیه یک الی ناحیه دوازده نامگذاری شده‌اند. معروف‌ترین مناطق شهر هرات در ناحیه شرق شهر، جکان و نو آباد، در مرکز شهر چهار راهی مستوفیت، شهر نو، در شمال شهر قول اردو و منطقه تخت صفر، در غرب شهر درب ملک و برامان و در جنوب شهر بکر آباد، درب عراق و درب ملک هستند.

نمای شهر

شهر هرات به دو بخش تقسیم شده است، شهر جدید هرات و شهر کهنه هرات، در شهر جدید در سال‌های اخیر خانه و منازل نو با سبک نوین ساخته شده‌است اما عموماً تخریب خانه‌های شهر کهنه هرات مجاز نیست.

شهر جدید هرات امروزه مرکز اصلی شهر هرات و مناطق جنوبی و شمالی آن را تشکیل می‌دهد، مناطقی مانند بکرآباد به تازگی ایجاد شده‌اند، خانه‌های مدرن در مناطق شمالی شهر هرات نیز شهر جدید و کهنه هرات را به دو چهره متفاوت از یک شهر تبدیل ساخته‌است. امروزه بیشترین گسترش شهر هرات به سوی جنوب و شمال غرب بوده است.

شهر کهنه هرات مساحت سطحی آن به یک کیلومتر مربع (؟) بالغ می‌شود و در ۶۲ درجه ۲۰ دقیقه طول شرقی و۳۴ درجه و ۴۵ دقیقه عرض شمالی واقع است. این شهر به چهار بخش مستقیم تقسیم می‌گردد.

1. محله قطبچاق: که از طرف شمال از دروزاه ملک شروع و به چهار سوق منتهی می‌شود.
2. محله خواجه عبدالله مصری که بازار خوش در آن بخش باقی بوده واین بازار از طرف مشرق شهر شروع به چهارسوق انجام میبابد.
3. محله باردرانی‌ها و بازار عراق که از طرف غرب آغاز وبه چهار سوق وصل می‌گردد.
4. محله برج خاکستر که بازار قندهار در آن واقع واز طرف جنوبی شهر شروع شده و به چهارسوق می‌رسد.^[۲۲]

شهر کهنه هرات دارای دکان‌ها و خانه‌هایی با معماری‌های کهن و دالان‌های تو در تو است که سالانه تعداد زیادی از این مناطق دیدن می‌کنند. چندی قبل وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان گفت ادامه احداث ساختمان‌های جدید در شهر کهنه هرات، به آثار تاریخی این شهر آسیب‌های جدی وارد می‌کند. در شهر هرات، کمیسیونی مرکب از نمایندگان برخی ادارات دولتی، برای حفاظت از آثار تاریخی و باستانی این شهر تشکیل شده‌است. این کمیسیون، هم اکنون بر بازسازی شهر کهنه هرات توسط بخش فرهنگی بنیاد آقاخان، نظارت دارد.

به گفته مقامات دولتی در هرات حتی برای احداث ساختمان‌های یک طبقه و دو طبقه هم اجازه نیست.

آب و برق

برق هرات از دو کشور همسایهٔ ایران و ترکمنستان تامین می‌شود. در اوج گرما و سرما در شهر هرات برق با مشکل مواجه می‌شود و تقریباً همه شهروندان هرات از داشتن بیست و چهار ساعته محروم می‌شوند، برق در این دو فصل در شهر هرات جیره بندی می‌گردد.

ترابری

هرات دارای وضعیت ترابری بهتری نسبت به برخی از مناطق افغانستان است با آنکه هنوز وضعیت راه‌های زمینی شهر به برخی از استان‌ها نامناسب است اما هرات دارای چهار شاهراه بزرگ است که این شهر را به دو کشور ایران و ترکمنستان و ولایت‌های ولایت بادغیس، ولایت‌های جنوبی و در نهایت به کابل پایتخت افغانستان وصل می‌کند.

هرات دارای یک فرودگاه نظامی و یک فرودگاه غیرنظامی است، قرار است هرات برای اولین بار در افغانستان از طریق راه آهن به شهر خواف در استان خراسان ایران وصل شود.

ترابری زمینی

هرات در سال‌های اخیر روند رو به رشدی در زمینه راه‌سازی داشته‌است، در واقع هر چهارراه اصلی منتهی به هرات از بهترین و استانداردترین بزرگراه‌های افغانستان هستند.

در شمال هرات بزرگراه تورغندی با فاصله ۲۰۰ کیلومتر هرات را به ترکمنستان وصل می‌کند، این بزرگراه توسط شوروی سابق در اصل به هدف انتقال وسایط نظامی شوروی از ترکمنستان به افغانستان پیش از حمله شوروی به افغانستان احداث شده بود. عبور تانک‌های جنگی در طول سال‌های جنگ باعث وارد آمدن خساراتی به این بزرگراه شد ولی در سالهای اخیر این بزرگراه توسط دولت افغانستان بازسازی شد.

در غرب هرات بزرگراه ۱۱۰ کیلومتری اسلام قلعه، هرات را به کشور ایران متصل می‌سازد این بزرگراه از محل کمک‌های ایران برای افغانستان اعمار شده‌است.

در جنوب هرات بزرگراه تازه بازسازی شدهٔ هرات - کابل، هرات را به مناطق جنوبی، شرقی افغانستان و در نهایت به کابل مرکز افغانستان وصل می‌کند، این بزگراه نیز در سال‌های اخیر توسط دولت افغانستان و چند شرکت هندی بازسازی شده‌است.

در شرق هرات بزرگراه هرات ارملک (یا ارملغ) در سالهای اخیر ساخته شده‌است، این بزرگراه که یکی از زیباترین راه‌های غرب افغانستان است با بودجه دولت افغانستان توسط شرکت راهسازی ایرانی ۱۱۵ احداث شد و قرار است تا شهر قلعه نو مرکز ولایت بادغیس امتداد یابد و از انجا غرب افغانستان را با شمال کشور وصل کند. این بزرگراه همانند بزرگراه هرات اسلام قلعه بخشی از پروژه شاهراه زمینی ایران و تاجیکستان از طریق افغانستان است.

ترابری هوایی

هرات دارای دو فرودگاه است که هر دوی آنها در جنوب هرات در ولسوالی‌های گذره و شیندند واقع شدند.

فرودگاه هرات برای پروازهای غیرنظامی و فرودگاه شیندند برای پروازهای نظامی در نظر گرفته شده است.

فرودگاه بین‌المللی هرات

الگو:اصلی فرودگاه (میدان هوایی) هرات در فاصله ۱۳ کیلومتری جنوب شهر هرات در ولسوالی گذره موقعیت دارد، این فرودگاه که یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین فرودگاه‌های افغانستان است از وضعیت استاندارد چندان خوبی خوبی برخوردار نیست.

روزانه سه پرواز داخلی از هرات به کابل، قندهار، مزار و نیمروز و در هر پانزده روز یک پرواز خارجی از هرات به شهر مشهد ایران از همین فرودگاه صورت می‌گیرد.

اما پروازهای متعلق به موسسات کمک رسانی و نظامیان خارجی مستقر در همین فرودگاه روزانه به بیش از سی پرواز می‌رسد.

فرودگاه شیندند

الگو:اصلی فرودگاه هرات پس از فرودگاه پگرام دومین فرودگاه بزرگ نظامی افغانستان و دومین پایگاه بزرگ نظامیان خارجی در افغانستان است، هم اکنون هیچ پروازی متعلق به دولت افغانستان از این فرودگاه انجام نمی‌شود، این فرودگاه در پی حمله ایالات متحده امریکا و متحدانش به افغانستان مورد بمباران شدیدی قرار گرفت و هواپیماهای بمب افگن روسی بجا مانده از حمله شوروی در افغانستان در این فرودگاه نابود شدند.

ترابری ریلی

الگو:اصلی قرار است هرات برای اولین بار در افغانستان از طریق راه آهن به شهر خواف خراسان ایران و کشور ترکمنستان وصل شود.

ورزش

در هرات نسبت به بسیاری از ولایات افغانستان امکانات بیشتری برای ورزشکاران افغان در دسترس است، اما این امکانات به هیچ وجه کافی نبوده‌است.

وزرشکاران هرات زیر اداره آمریت ورزشی هرات اداره‌ای از ریاست المپیک افغانستان ورزش می‌کنند.

در هرات ورزش‌های با توپ به ویژه فوتبال، ورزش‌های رزمی و کشتی بیش از همه معمول است.

تیم‌های ورزشی معروف فوتبال هرات، استقلال هرات، اتفاق هرات، انصاری هرات، پامیر هرات هستند. تیم فوتبال استقلال هرات در سال ۱۳۸۵ قهرمان اولین دوره فوتبال در سطح افغانستان زیر نام جام وحدت ملی شد، تیم‌های فوتبال اتفاق با هفت و پامیر با چهار قهرمانی پر افتخارترین تیم‌های این ولایت محسوب می‌شوند.

هرات دارای یک ورزشگاه بیست هزار نفری فوتبال است که سالانه مسابقات لیگ برتر و دسته اول هرات در آن برگزار می‌گردد.

یک مجمتع بزرگ ورزشی که از سوی اسماعیل خان والی پیشین هرات تهداب گذاری شده بوددرسال۱۳۸۸ به بهره‌برداری رسیدو اکنون ورزش‌های فوتسال، شطرنج و پینک پنک برای دختران و پسران ولایت هرات در دسترس است.

فوتبال محبوبترین ورزش در میان جوانان و ورزشکاران هرات است.

ورزش بانوان

در سالهای اخیر ورزش بانوان در هرات بوِیژه پس سقوط حاکمیت طالبان رشد داشته است.

در شهر هرات بانوان در چند رشته ورزشی از جمله بسکتبال، والیبال شطرنج و ورزش‌های رزمی فعالیت می‌کنند. ورزش دختران چندین بار با مخالف تعدادی از تندروان موجه شد. با این حال مسابقاتی از جمله والیبال و شطرنج برای دختران معارف ولایت هرات برگزار کردید. احمد سمیع حسن‌زاده رییس فدراسیون شطرنج ولایت هرات یکی از طرفداران ورزش بانوان در ولایت هرات مسابقات و سمینارهای متعدد در رشته شطرنج را دایر کرده‌است و اکنون دختران ورزشکار هرات از رشته شطرنج به مسابقات بین ولایتی هم اعزام می‌شوند.

ناهید پیروز استاد رشته شوتوکان کاراته در هرات و قهرمان کاراته زنان افغانستان چندی قبل به بی‌بی‌سی گفت: الگو:نقل قول^[۲۳]

مسوولین ورزش در هرات گفته‌اند که بیش از یک هزار زن در سیزده ورزشگاه زنانه موجود در هرات، ورزش می‌کنند. او هم چنان گفته‌است هم اکنون هزاران زن و دختر در این ورزشگاه‌ها ثبت نام نموده و به علت کمبود ظرفیت پذیرش، منتظر دوره‌های بعدی هستند. او ضمن خرسندی از این موضوع گفت: "مردم و جامعه پذیرفته‌اند که ورزش حق مسلم زن‌ها است. اکثر فامیلها مشوق دخترانشان در پیشبرد ورزش هستند.^[۲۴]

آموزش

مدرسه‌های هرات

• لیسه مولانا عبدلواسع جبلی
• لیسه سیفی هروی
• لیسه انقلاب
• لیسه سلطان غیاث الدین غوری
• لیسه خصوصی آینده سازان
• لیسه خصوصی استاد ریاض
• لیسه عالی خصوصی توحید
• لیسه امیر علی شیرنوایی
• لیسه مولانا عبدلرحمان جامی
• لیسه محجوبه هروی
• لیسه مهری هروی
• لیسه هاتون هروی
• لیسه زراعت
• لیسه تجربوی
• لیسه مولانا عبدالله هاتفی
• لیسه گوهرشاد بیگوم
• لیسه ذکور بالیان
• لیسه قوسنان
• لیسه عالی خصوصی هری
• لیسه خوجه عبدالله انصاری جاده مهبس
• لیسه ذکور پل رنگینه
• لیسه پل رنگینه

دانشگاه هرات

الگو:اصلی

دانشگاه هرات، در سال ۱۳۶۷ خورشیدی، در زمان حکومت دکتر نجیب‌الله، تأسیس شد. نخستین دانشکده دانشگاه هرات، دانشکده ادبیات بود.

دانشگاه هرات هم‌اکنون یازده دانشکده، به شرح زیر دارد:

• دانشکده اداره و پالیسی عامه
• دانشکده علوم پزشکی حیوانی
• دانشکده ادبیات
• دانشکده هنرها
• دانشکده دانش کامپیوتر
• دانشکده زراعت (کشاورزی)
• دانشکده اقتصاد
• دانشکده مهندسی
• دانشکده حقوق و علوم سیاسی
• دانشکده پزشکی
• دانشکده ساینس (علوم)
• دانشکده شرعیات (الهیات)
• دانشکده پیداگوژی (تعلیم و تربیت)

گردشگری

مکانهای تاریخی

هرات شهری باستانی است و بناهای تاریخی بسیاری دارد. اسکندر مقدونی، ارگ هرات را که به قلعه اختیار الدین هرات مشهور است، ساخته‌است و بنای عظیم آن اکنون یکی از کهن‌ترین و زیباترین اماکن هرات است. ایرانیان، ترکان، مغولان و ازبک‌ها برای تسخیر این قلعه جنگیده‌اند. در اواخر دوره محمد ظاهر شاه و دوران سردار داود خان، بودجه‌ای برای بازسازی آن اختصاص دادند که در پایان دوره داودخان دوباره احیا و بازسازی شد. برج و باروهای بزرگ این قلعه از دوردست‌ها دیده می‌شود.

مسجد جامع بزرگ شهر هرات نیز که به پنجمین مسجد جامع بزرگ جهان شهرت دارد یکی از شگفتی‌های این مرز و بوم است. ساختمان این مسجد به این دلیل که پیش از اسلام نیز عبادتگاه آریایی‌های یکتاپرست بوده، بیش از ۱۴۰۰ سال قدمت دارد و مساحت آن به ۴۶ هزار و ۷۶۰ متر مربع می‌رسد. این بنای زیبا و شگفت انگیز که چند هزار سال قدمت دارد در سال ۲۹ هجری بعد از گرایش مردم هرات به دین اسلام، از حالت ساختمان معبدی بزرگ به مسجد مسلمانان بدل شد.

گذشته از ارگ هرات و مسجد جامع، گازرگاه شریف (آرامگاه پیر هرات)، شاهرخ میرزا، مناره‌ها، مسجد گوهرشاد بیگم و چشت شریف از جمله بناهای تاریخی هرات است. علاوه بر این مقبره‌ها و آرامگاه‌های مولانا، جامی، امام فخر رازی، شهزاده قاسم، شهزاده عبدالله، سلطان آغا، خواجه غلطان ولی، ملا واعظ کاشفی، ملا ناسفنج وسید عبدالله مختار، قدمت فرهنگی این شهر را به رخ هر بازدید کننده‌ای می‌کشد.

حوض‌ها و آب انبارهای تاریخی شهر هرات نیز از مظاهر مهم معماری و تمدن این شهر به حساب می‌آمده‌اند. از نظر فن معماری و ارزشهای تاریخی، آب انبارهای هرات، به مهم‌ترین بناهای تاریخی این شهر، همچون مساجد و مزارهای آن پهلو می‌زند.

از دیگر آثار تاریخی هرات پل مالان است که یکی از بناهای تاریخی هرات و از پل‌های زیبا و تاریخی افغانستان می‌باشد که بر روی رودخانه هریرود در منطقه مالان ساخته شده‌است. این پل در سال ۵۰۵ هجری قمری (برابر با ۱۱۱۰ میلادی) و در زمان سلطان سنجر سلجوقی به همین شکلی که اکنون هست، با اندک تفاوت، ساخته شد.

در سال ۱۹۷۸ میلادی به دنبال حفاری‌های باستان‌شناسی که در هرات جریان داشت، چهار کنیسه بنام ملا آشور، غول، یوآو و چهارمی بدون نام، کشف شد که همه آنها در قسمت‌های قدیمی شهر باردورانی و مُهمندها قرار داشتند. بعدها کنیسه ملا آشور تبدیل به مکتب و کنیسه غول به عنوان مسجد حضرت بلال نام گرفت، ولی کنیسه یوآو هنوز با مشخصات اصلی‌اش باقی‌مانده. هرات بزرگ‌ترین جامعه یهودی افغانستان را دارا بوده‌است و یهودیان محلی به شکل فرهنگی با یهودیان ایران در ارتباط بودند. یهودیان افغانستان که بیشتر در هرات، کابل، بلخ و بعضاً در غزنی می‌زیسته‌اند، پیشینه طولانی در این کشور دارند. بودوباش یهودیان در هرات بیشتر در شهر قدیم هرات و در محدوده بازار عراق و محلهٔ مُهمندها بوده و اکثریت آنان به فعالیت‌های تجارتی اشتغال داشتند. مهاجرت یهودیان هرات به دیگر کشورها، با تشکیل دولت اسرائیل در سال ۱۹۴۸ میلادی و همزمان با آغاز جنگ اعراب و اسرائیل و تشدید مخالفت‌ها با یهودیان شروع شد که با کودتای ثور سال ۱۳۵۷ و جنگ‌های داخلی، آخرین بازماندگان یهودی از هرات خارج گردیدند.^[۲۵]

برخی از آثار تاریخی این شهر به دستور مقامات طالبان ویران شد. برخی دیگردر اثر جنگ‌های بیست سال اخیر و بی توجهی لطمه دیده‌است.

در سال ۲۰۰۸ شهر قدیم هرات برندهٔ جایزه میراث فرهنگی آسیا-اقیانوسیه در سازمان علمی فرهنگی آموزشی (یونسکو) سازمان ملل شد.^[۲۶]

پارک‌های شهر

شهر هرات دارای چند پارک است که بزرگترین و معروفترین آن پارک تخت صفر است. تخت صفر در دامنه‌های نسبتاً هموار شمالشرق شهر هرات واقع شده واز فراز تپه‌های آن منظره شهر را به خوبی می‌توان تماشا کرد، اولین تهداب و نام گذاری آن به زمان تیموریان هرات. روایت برفراز تپه‌ای که اکنون بلندترین نقطه وشامل باغ تخت صفر است، گوهرشاد بیگم ملکه مشهور، بخواهش پدرش ملاصفرگاوچران تختی ساخته بوده تا ملاصفر برآن بنشیند و چریدن گله گاو را مراقبت نماید وچون منطقه‌ای مرتفع ودارای چشم انداز وسیع می‌باشد.

پارکهای ملت، شیدایی، فرهنگ، میر داوود و مجتمع تفریحی استقلال از جمله پارکهای دیگر معروف هرات هستند. پارک اکو که به تازگی توسط اعضای اکو تهداب گذاری شده‌است مورد استقبال زیاد مردم قرار گرفت.

هتل ۵ ستاره که میان تخت صفر و باغ ملت است منظره زیبایی را در بالای شهر هرات به وجود آورده‌است.

روزهای تعطیل عمومی، و همچنین جمعه‌ها و چهارشنبه‌ها تعدادی از مردم بیرون از خانه غذا می‌خورند.

مردم هرات نسبت به مردم سایر ولایت افغانستان به تفریح و گردشگری علاقه بیشتری دارند.

هتل‌ها

شهر هرات دارای چند هتل معروف است. زیباترین و مجلل‌ترین هتل هرات هتل پنج ستاره‌است، پنج ستاره میزبان وزاری خارجه کشورهای عضو اکو بود، هتل پنج ستاره با نمای دلچسب توسط مهندسان خارجی و تمویل از بودجه گمرک هرات توسط محمد اسماعیل‌خان استاندار پیشین هرات در سال ۱۳۸۵ ساخته شده‌است.

ساخت هتل پنج ستاره با هزینه زیاد پس از برکناری اسماعیل خان، برای شهردار هرات مشکل آفرین شد. عبدالجبار ثابت دادستان کل افغانستان شهردار هرات را به اتهام ساختن این هتل به دادگاه کشاند، اما پس از مدتی جنجال آن پایان گرفت. پس از آن هتل موفق در قلب شهر هرات میزبان میهمانان خارجی و داخلی هرات است.

نگارخانه

• Borj haye do gholo.jpg

  برج‌های دوقلوی هرات (در حال ساخت)
• Shahr-enew.jpg

  میدان استقلال در مرکز شهر هرات
• Meydan-e-jami.jpg

  میدان مولوی عبدالرحمن جامی در هرات
• Herat monument.jpg

  «جهاد»
• Herat view mosques.jpg

  هرات
• Musalla Complex in 2009.jpg

  مصلای هرات

پانویس

الگو:پانویس

منابع

• دانشنامه ایرانیکا
• دانشنامه بریتانیکا
• دائرةالمعارف فارسی، غلامحسین مصاحب، تهران ۱۳۷۴
• نزهةالقلوب، حمدالله مستوفی
• حوضنامه هرات، صابر هروی

پیوند به بیرون

الگو:ویکی‌گفتاورد الگو:ویکی‌سفر الگو:ویکی‌انبار-رده

• سایت رسمی ولایت (استانداری) هرات
• نقشهٔ هرات
• وب سایت هرویان

الگو:ولایت هرات الگو:خراسان بزرگ الگو:شهرهای بزرگ افغانستان الگو:پایتخت‌های ایران الگو:امتیازات و قراردادها در دوره قاجار الگو:موضوعات هنرهای تجسمی الگو:پایگاه‌های باستان‌شناسی افغانستان (دوران باستان)

الگو:پایگاه‌های باستان‌شناسی افغانستان (دوران پس از اسلام)

1. ↑ الگو:یادکرد وب
2. ↑ الگو:یادکرد وب
3. ↑ الگو:یادکرد وب
4. ↑ الگو:یادکرد وب
5. ↑ دانشنامه ایرانیکا، سرواژه هرات
6. ↑ الگو:یادکرد وب
7. ↑ الگو:یادکرد وب
8. ↑ الگو:یادکرد وب
9. ↑ الگو:یادکرد وب
10. ↑ الگو:یادکرد وب
11. ↑ Bijan Omrani, Matthew Leeming, Elizabeth Chatwin, 'Afghanistan: A Companion and Guide (Herat Area Guide, p. 349), Odyssey Publications,Hong Kong, 2011
12. ↑ تارنمای بی‌بی‌سی فارسی، 'هنر معماری دوره تیموریان در شهر هرات'، محمد قاضی‌زاده، بازیابی در ۰۸ مه ۲۰۱۱
13. ↑ الگو:یادکرد وب
14. ↑ الگو:یادکرد وب
15. ↑ الگو:یادکرد وب
16. ↑ Musée du Louvre, Calligraphy in Islamic Art
17. ↑ الگو:یادکرد وب
18. ↑ UNDSS Provincial Profile, Afghanistan's "Ministry of Rural Rehabilitation and development (MRRD)", 2009
19. ↑ H. F. Schurmann, The Mongols of Afghanistan: an Ethnography of the Moghols and Related Peoples of Afghanistan. The Hague: Mouton, 1962: Jstor.org; p. 75: "... the Tajiks of Western Afghanistan [are] roughly the same as the Khûrâsânî Persians on the other side of the line ..."
20. ↑ Afghanistan's Provinces– Herat at NPS.edu
21. ↑ الگو:Cite web
22. ↑ الگو:یادکرد وب
23. ↑ +
24. ↑ الگو:یادکرد وب
25. ↑ الگو:یادکرد وب
26. ↑ الگو:یادکرد وب