مجبّره
(یا: جبریه، یا: اهل جبر.
عموم فرقه هایی که قائل به فاعل مختار نبوده و افعال را از بندگان نفی می کنند؛ مانند جَهمیه، نجاریه، کلابیه، اهل حدیث و اشاعره. [۱]
ایشان، خود علاقه دارند تا اصحاب مخلوق خوانده شوند. [۲]
شیخ عبدالجلیل رازی در النقض می نویسد: «چند لقب، لایق مجبّره است: مجبّره، قَدَریه، مشبّهه، ناصبی، جَهمیه، کلّابیه، صِفاتیه، مباقلیه، خارجی، گبر و اشعری. » [۳]
رک: اصحاب مخلوق.
بنا به نوشته احمد بن یحیی بن مرتضی، اندیشه مجبّره از معاویة بن ابی سفیان و ملوک بنی مروان حادث شد و سپس فتنه آن، بزرگ گردید. [۴]
سید مرتضی رازی می نویسد: «که از قدیم معروف بوده است که الجبر و التشبیه امویان و العدل و التوحید علویان». [۵]
آن چه در کتاب تبصرة العوام موجود است چنین است: «اول کسی که جبر آشکار کرد در اسلام، معاویة بن ابی سفیان بود و اساس جبر، او نهاد و از این جاست که امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرماید: التوحید و العدل نبویان و الجبر و التشبیه امویان. » [۶]
و نیز ابن سعد از ایوب نقل می کند: «که با حسن بصری (م:110هـ. ق) چند بار در مسئله قدر صحبت کردم که از کلامش منصرف شود، تا این که او را به سلطان دولت ترسانیدم، آن وقت گفت در این موضوع دیگر صحبتی نمی کنم». [۷]
رک: جبریه.
پانویس
- ↑ البدء و التاریخ، مطهر مقدسی، ج5، ص146 / بیان الادیان، ابوالقاسم بلخی، ص84 / تبصرة العوام، مرتضی رازی، ص48 / المواعظ و الاعتبار بذکر الخطط و الآثار، احمد بن علی مقریزی، ج2، ص349 / النقض، عبدالجلیل رازی، ص306
- ↑ الافصاح فی الامامة، شیخ مفید، ص227
- ↑ النقض، عبدالجلیل رازی، ص550
- ↑ المنیة و الامل فی شرح الملل و النحل، احمد بن یحیی بن مرتضی، ص19
- ↑ تبصرة العوام، مرتضی رازی، ص176
- ↑ تبصرة العوام، مرتضی رازی، ص176
- ↑ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج7، ص167
