میرزا صادق تبریزی
میرزا صادق آقا تبریزی فرزند میرزامحمد بن محمدعلی قره داغی (قراچه داغی) تبریزی در خانواده ای اهل علم در 1274 در تبریز به دنیا آمد. او در زادگاهش به فراگیری مقدمات فقه و اصول پرداخت، سپس برای ادامه تحصیل همراه برادر خود، حاج میرزا محسن، به نجف رفت؛ به اختلاف، این سفر را در 1288 و در 1291 نوشته اند. او در نجف نزد استادانی چون محمد فاضل ایروانی، محمدحسن مامَقانی و محمد فاضل شرابیانی به تحصیل پرداخت. معروفترین استاد وی شیخهادی تهرانی بود که تبریزی در مشرب اصولی خاص خود، از او پیروی ميکرد. تبریزی در کربلا نیز در مجلس درس ملاحسین اردکانی حاضر ميشد. وی بعد از فراگیری علوم گوناگون، در فقه و اصول به درجه اجتهاد رسید و حلقه درسی تشکیل داد. در درس وی شاگردان بسیاری حاضر ميشدند.
تبریزی، پس از حدود 24 سال اقامت در نجف، به زادگاهش بازگشت و مرجعیت آذربایجان را برعهده گرفت. وی به مشکلات مردم توجه داشت و درصدد رفع آنها برمی آمد. وی از مخالفان مشروطه و پیامدهای آن بود و در 1292 هجری شمسی با برخی علما به محمدعلی شاه تلگرام فرستاد و خواستار لغو مشروطیت شد. تبریزی در دوره پهلوی از دستگاه حاکم دوری ميجست. در جریان مهاجرت علما به قم در 1306 هجری شمسی، و در اعتراض به قانون نظام وظیفه، وی در نامه ای حمایت خود را از رهبر این حرکت، حاج آقا نورالله اصفهانی، اعلام کرد و عازم قم شد؛ اما هنگامی که به آن جا رسید، اصفهانی از دنیا رفته بود. در ادامه مخالفت با قانون نظام وظیفه مردم تبریز در 1307 هجری شمسی، قیام کردند که تا اوایل 1308 ادامه یافت و تبریزی به همراهی دیگر علما رهبری مردم را بر عهده گرفت. حکومت، او را دستگیر و به همدان یا سنندج تبعید کرد، اما پس از چند روز رضاشاه ناگزیر دستور آزادی وی را صادر کرد. وی پس از آزادی به قم رفت و در همان جا اقامت گزید. تبریزی در 1311 هجری شمسی درگذشت و در حرم حضرت معصومه علیهاالسلام به خاک سپرده شد. از جمله شاگردان وی محمد علی مدرّسی (مؤلف ریحانة الادب من تراجم المعروفین بالکنیة واللقب ) و میرزا قاسم گَرگَری بودند. [۱]
پانويس
- ↑ دانشنامه جهان اسلام، ج6، ص 423