بیرمیه: تفاوت بین نسخه‌ها

[[الشبک]] این فرقه را در ضمن فرقی ذکر می کند که [[امام علی|علی مرتضی]] علیه السلام را سرسلسله ارشاد می دانند. در این کتاب آمده است: «در اشعار مشایخ آنان غلوّ صریح درباره آن حضـرت دیـده می شـود». <ref> [[دائرة المعارف الاسلامیة]]، ج4، ص389 / [[الشبک]]، [[احمد حامد الصراف]]، ص57</ref>

نام طریقتی است که [[حاجی بیرام ولی]] در اواخر قرن هشتم و نیمه اول قرن نهم در [[آنکارا|آنقره]] ( [[آنکارا]] ) بنیان نهاد. بر اساس برخی منابع، شجره نامه سلسله بیرامیه به [[بایزید بسطامی]] می رسد و با چند واسطه به [[ابوبکر]]، خلیفه دوم و سپس به [[رسول اکرم]] صلی الله علیه و آله منتهی می شود. اما در شجره نامه دیگری که کاملاً متفاوت از قبلی است، تبار این سلسله ازطریق حضرت علی علیه السلام به پیامبر صلی الله علیه و آله می رسد. در این شجره نامه بیرامیه شعبه ای از [[صفویه (نام مطلق صوفیه)|صفویه]] معرفی شده است. برخی طریقت بیرامیه را جمع میان طریقت [[نقشبندیه]] و [[خلوتیه]] دانسته و گفته اند که به همین دلیل بیرامیه هم ذکر خفی را به پیروی از [[نقشبندیه]] و هم ذکر جلی را به پیروی از [[خلوتیه]] می پذیرد. البته طریقت بیرامیه از گرایش های [[ملامتی]] نیز برکنار نبوده و از همان آغاز تحت تأثیر آن قرار داشته است، به طوری که بسیاری از مشایخ بیرامیه نیز خود را به [[ملامتیه]] منتسب می کردند. بیرامیه به محض وفات بیرام ولی، به دو شاخه بزرگ تقسیم گردیدند: برخی ذکر جلی را پذیرفتند و پیرو [[آق شمس الدین]] (م:864ق)، خلیفه بیرام ولی، شدند و گروهی دیگر پیرو [[عمردَده بورسایی]] (م: 880ق)، از جانشینان دیگر بیرام ولی، شدند و با ترک ذکر، ورد، لباس خاص و حتی تکیه هایی که محل اجتماع آنان بود، [[ملامیه]] نام گرفتند. طریقه اصلی بیرامیه از زمان آق شمس الدین گسترش یافت و برای جداکردن خود از ملامی ها، طریقه خود را [[بیرامیه شمسیه]] خواند و ملامی ها نیز خود را [[ملامیه بیرامیه]] نامیدند. شاخه سوم یعنی [[جلوتیه]] را بعدها [[عزیزمحمود هدایی]] (م: 1038ق)، یکی از خلفای «افتاده» (م: 988ق) تأسیس کرد. پس از آق شمس الدین، خلیفه اش [[ابراهیم تنوری]]، شاخه [[تنوریه]] را تأسیس کرد. یکی از خلفای ابراهیم تنوری، [[یاوْصی محمد محیی الدین]] (م:922ق)، پدر [[شیخ الاسلام ابوالسعود عمادی]] (م: 982ق) است. [[همت افندی]]، مؤسس شاخه [[همّتیه]]، نیز از خلفای آق شمس الدین بود که در حوالی [[ادنه]] و [[مرعش]] طریقه بیرامیه را اشاعه داد. بدین ترتیب، از شاخه بیرامیه شمسیه دو شاخه تنوریه و همّتیه جدا شدند. برخی طریقت [[اشرفیه]] را نیز که منسوب به اشرف زاده [[عبدالله رومی ازنیقی]] است، شعبه ای از بیرامیه شمرده اند. از شاخه های ملامیه بیرامیه، [[هاشمیه (از صوفیه بیرامیه)|هاشمیه]] است که آن را [[امیرعثمان هاشمی]] تأسیس کرد. از شخصیت های مهم این شاخه [[عبدالرحیم افندی]] (م: 1140ق)، شاعر و مشهور به [[حبشی زاده]] بود. شاخه دیگر ملامیه بیرامیه، [[حمزویان]] است که [[حمزه بالی]] (م: 969ق) آن را تأسیس کرد و در اطراف [[بوسنی]] رواج داد. از افراد برجسته این شاخه [[صاری عبدالله افندی]] (م: 1071ق) شارح مثنوی و [[عبدالله بوسنوی]] (م: 1054ق) شارح فصوص است. بیرامیان [[شیعه]] نیستند اما دوستدار اهل بیت علیهم السلام اند و به خصوص در شاخه ملامیه آن، تمایلات شیعی بسیار آشکار است. بارزترین ویژگی بیرامیه اعتقاد شدید به وحدت وجود است. تاج (کلاه) بیرامیه از نمدِ سفید است و شش ترک دارد که اشاره به شش جهت (بالا و پایین، چپ و راست، جلو و عقب) است و بدین سان این طریقت، خود را جامع تمام کائنات معرفی می کند. طریقت بیرامیه در حوالی [[آنکارا]]، [[استانبول]]، [[ازمیت]]، [[بولی]]، [[بورسا]]، [[ادنه]]، [[مرعش]] و [[قسطمونی]] گسترش یافته است. <ref> [[دانشنامه جهان اسلام]]، ج5، ص142</ref>