خُرّمیه (همان خرمدینیه): تفاوت بین نسخهها
(صفحهای تازه حاوی « یا: خرّمدینیه. ایشان پیروان بابک خرّم دین بوده اند. این فرقه...» ایجاد کرد) |
|||
| سطر ۱۴: | سطر ۱۴: | ||
[[محمد کریم خراسانی]] در [[التنبیهات الجلیة فی کشف اسرار الباطنیة]]، این نام را به صورت [[حرمیه]] (به حاء مهمله) و از اسامی [[اسماعیلیه]] ضبط می کند. <ref> [[التنبیهات الجلیة فی کشف اسرار الباطنیة]]، [[محمد کریم خراسانی]]، ص241</ref> | [[محمد کریم خراسانی]] در [[التنبیهات الجلیة فی کشف اسرار الباطنیة]]، این نام را به صورت [[حرمیه]] (به حاء مهمله) و از اسامی [[اسماعیلیه]] ضبط می کند. <ref> [[التنبیهات الجلیة فی کشف اسرار الباطنیة]]، [[محمد کریم خراسانی]]، ص241</ref> | ||
| − | از اصل و نسب وی اطلاعی در دست نیست، گروهی وی را فرزندی نامشروع دانسته اند و برخی او را از نوادگان [[ابومسلم خراسانی]] معرفی کرده اند. این درحالی است که [[ابن ندیم]] در [[الفهرست ابن ندیم|الفهرست]] می نویسد: «جاویدان بن شهرک | + | از اصل و نسب وی اطلاعی در دست نیست، گروهی وی را فرزندی نامشروع دانسته اند و برخی او را از نوادگان [[ابومسلم خراسانی]] معرفی کرده اند. این درحالی است که [[ابن ندیم]] در [[الفهرست ابن ندیم|الفهرست]] می نویسد: «جاویدان بن شهرک (یا سهرک) که رئیس [[جاویدانیه]] (از [[خرمیه]]) بود در راه برگشت از [[زنجان]]، در ده [[بلال آباد]]، در منزل مادر بابک اقامت می کند و در آن جا کاردانی بابک را پسندیده و وی را با اجازه مادرش همراه می برد. پس از زمانی جاویدان می میرد و همسر او که عاشق بابک شده بود، به پیروان جاویدان می گوید روح وی در بابک حلول کرده و او طی تشریفاتی جانشین جاویدان شده و به ازدواج همسر جاویدان درمی آید. |
وی پس از رسیدن به زعامت خرّمیان، بر عبّاسیان شورید و بر قسمت مهمی از [[آذربایجان]] چیره شد. آغاز قیام بابک، در سال 201 هجری قمری بوده است، سال هایی که در اثر مرگ [[هارون الرشید]] (193هـ. ق) و نزاع های [[امین عباسی|امین]] و [[مأمون عباسی|مأمون]] بر سر خلافت و هم چنین قحطی گسترده، حکومت مرکزی عباسی اقتدار خویش را از دست داده بود. قیام بابک را علاوه بر قیامی مذهبی، دارای صبغه سیاسی و ملی نیز می دانند. [[مأمون عباسی|مأمون]] در طول سال های حکومت خود، لشگریان بسیاری را به جنگ [[بابکیه]] گسیل داشت که توفیقی در این امر نداشتند. لشگریان بابک پس از مرگ [[مأمون عباسی|مأمون]] در سال 218 هجری قمری، به مناطق مرکزی [[ایران]] نظیر [[اصفهان]] و [[ری]] حمله کردند، هرچند در این امر توفیق نیافتند. پس از [[مأمون عباسی|مأمون]]، [[معتصم عباسی]]، خیذر بن کاووس معروف به افشین را به جنگ [[خرمیه]] فرستاد. بابک در سال 220 هجری قمری از [[اردبیل]] عقب نشینی کرد و در سال 222 هجری قمری، در [[ارمنستان]] دستگیر شده و توسط افشین به [[سامرا]] فرستاده شد. وی در سال 223 هجری قمری کشته شده و بدنش به دار آویخته شد. برخی نام وی را «حسن» و بابک به (معنای پدر) را لقب وی در مبارزات ملی دانسته اند. <ref> [[دائرة المعارف بزرگ اسلامی]]، ج11، ص23 / [[دانشنامه جهان اسلام]]، ج1، ص77</ref> | وی پس از رسیدن به زعامت خرّمیان، بر عبّاسیان شورید و بر قسمت مهمی از [[آذربایجان]] چیره شد. آغاز قیام بابک، در سال 201 هجری قمری بوده است، سال هایی که در اثر مرگ [[هارون الرشید]] (193هـ. ق) و نزاع های [[امین عباسی|امین]] و [[مأمون عباسی|مأمون]] بر سر خلافت و هم چنین قحطی گسترده، حکومت مرکزی عباسی اقتدار خویش را از دست داده بود. قیام بابک را علاوه بر قیامی مذهبی، دارای صبغه سیاسی و ملی نیز می دانند. [[مأمون عباسی|مأمون]] در طول سال های حکومت خود، لشگریان بسیاری را به جنگ [[بابکیه]] گسیل داشت که توفیقی در این امر نداشتند. لشگریان بابک پس از مرگ [[مأمون عباسی|مأمون]] در سال 218 هجری قمری، به مناطق مرکزی [[ایران]] نظیر [[اصفهان]] و [[ری]] حمله کردند، هرچند در این امر توفیق نیافتند. پس از [[مأمون عباسی|مأمون]]، [[معتصم عباسی]]، خیذر بن کاووس معروف به افشین را به جنگ [[خرمیه]] فرستاد. بابک در سال 220 هجری قمری از [[اردبیل]] عقب نشینی کرد و در سال 222 هجری قمری، در [[ارمنستان]] دستگیر شده و توسط افشین به [[سامرا]] فرستاده شد. وی در سال 223 هجری قمری کشته شده و بدنش به دار آویخته شد. برخی نام وی را «حسن» و بابک به (معنای پدر) را لقب وی در مبارزات ملی دانسته اند. <ref> [[دائرة المعارف بزرگ اسلامی]]، ج11، ص23 / [[دانشنامه جهان اسلام]]، ج1، ص77</ref> | ||
نسخهٔ ۲۸ مهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۰۶:۲۶
یا: خرّمدینیه.
ایشان پیروان بابک خرّم دین بوده اند.
این فرقه از زمره فرقه های اسلامی نیست اما پس از آن که در میان فرقه های اسلامی، فرقه هایی نظیر اِباحیه و اِباحتیه که قائل به اباحه و رفع تکلیف بودند، یافت شوند، نام خرمیه برای تخریب چنین فرقه هایی بر آن ها اطلاق گردیده است. [۱]
رک: ابومسلمیه، بابکیه (از غلاة).
ابن اثیر در اللباب فی تهذیب الانساب ؛ خُرَّمِی را به ضم خاء، تشدید راء مفتوحه و کسر میم ضبط کرده است. [۲]
عبدالقاهر بغدادی در الفرق بین الفرق این فرقه را خز مدینیه (به زاء منقوطه) ضبط کرده است. وی این فرقه را منشعب به دو فرقه بابکیه و مـازیاریه دانسته است. [۳]
محمد کریم خراسانی در التنبیهات الجلیة فی کشف اسرار الباطنیة، این نام را به صورت حرمیه (به حاء مهمله) و از اسامی اسماعیلیه ضبط می کند. [۴]
از اصل و نسب وی اطلاعی در دست نیست، گروهی وی را فرزندی نامشروع دانسته اند و برخی او را از نوادگان ابومسلم خراسانی معرفی کرده اند. این درحالی است که ابن ندیم در الفهرست می نویسد: «جاویدان بن شهرک (یا سهرک) که رئیس جاویدانیه (از خرمیه) بود در راه برگشت از زنجان، در ده بلال آباد، در منزل مادر بابک اقامت می کند و در آن جا کاردانی بابک را پسندیده و وی را با اجازه مادرش همراه می برد. پس از زمانی جاویدان می میرد و همسر او که عاشق بابک شده بود، به پیروان جاویدان می گوید روح وی در بابک حلول کرده و او طی تشریفاتی جانشین جاویدان شده و به ازدواج همسر جاویدان درمی آید.
وی پس از رسیدن به زعامت خرّمیان، بر عبّاسیان شورید و بر قسمت مهمی از آذربایجان چیره شد. آغاز قیام بابک، در سال 201 هجری قمری بوده است، سال هایی که در اثر مرگ هارون الرشید (193هـ. ق) و نزاع های امین و مأمون بر سر خلافت و هم چنین قحطی گسترده، حکومت مرکزی عباسی اقتدار خویش را از دست داده بود. قیام بابک را علاوه بر قیامی مذهبی، دارای صبغه سیاسی و ملی نیز می دانند. مأمون در طول سال های حکومت خود، لشگریان بسیاری را به جنگ بابکیه گسیل داشت که توفیقی در این امر نداشتند. لشگریان بابک پس از مرگ مأمون در سال 218 هجری قمری، به مناطق مرکزی ایران نظیر اصفهان و ری حمله کردند، هرچند در این امر توفیق نیافتند. پس از مأمون، معتصم عباسی، خیذر بن کاووس معروف به افشین را به جنگ خرمیه فرستاد. بابک در سال 220 هجری قمری از اردبیل عقب نشینی کرد و در سال 222 هجری قمری، در ارمنستان دستگیر شده و توسط افشین به سامرا فرستاده شد. وی در سال 223 هجری قمری کشته شده و بدنش به دار آویخته شد. برخی نام وی را «حسن» و بابک به (معنای پدر) را لقب وی در مبارزات ملی دانسته اند. [۵]
زین العابدین شیروانی در ریاض السیاحة می نویسد: «در طخارستان و توران و ترکستان و جبال بدخشان با زمره مزدکیان و خرمیان و الغوریان، مراسم مخالطت به جای آوردم. » [۶]
محمد ملطی شافعی ضمن ذکر اصحاب تناسخ، عقیده آن ها و خرمیه را یکسان دانسته است. [۷]
احمد بن یحیی بن مرتضی این نام را بر باطنیه اطلاق کرده است. [۸]
پانویس
- ↑ احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، محمد مقدسی، ص44 / التبصیر فی الدین، شهفور اسفراینی، ص135 / تلبیس ابلیس، ابن جوزی، ص102 و 150 / التنبیه و الرد علی اهل الاهواء و البدع، ملطی، ص22 / خاندان نوبختی، عباس اقبال، ص254 / الفرق بین الفرق، عبدالقاهر بغدادی، ص285 / فرق الشیعة، حسن بن موسی نوبختی، ص36 و 47 / قواعد عقاید آل محمد فی الرد علی الباطنیة، محمد بن حسن دیلمی، ص34 / اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج1، ص436 / المقالات و الفرق، سعد اشعری، ص64 / المنیة و الامل فی شرح الملل و النحل، احمد بن یحیی بن مرتضی، ص96
- ↑ اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج1، ص436
- ↑ الفرق بین الفرق، عبدالقاهر بغدادی، ص285
- ↑ التنبیهات الجلیة فی کشف اسرار الباطنیة، محمد کریم خراسانی، ص241
- ↑ دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج11، ص23 / دانشنامه جهان اسلام، ج1، ص77
- ↑ ریاض السیاحة، زین العابدین شیروانی، ص132
- ↑ التنبیه و الرد علی اهل الاهواء و البدع، محمد ملطی شافعی، ص22
- ↑ المنیة و الامل فی شرح الملل و النحل، احمد بن یحیی بن مرتضی، ص96
