محمدعلی جناح

از دایره المعارف فرق اسلامی
پرش به: ناوبری، جستجو

محمدعلی جناح مشهور به قائد اعظم از رهبران بزرگ پاکستان و از جمله مؤسسان این کشور است. وی که برخی او را شیعه دانسته اند در سال 1876میلادی در کراچی به دنیا آمد خانواده وی که در ابتدا از برهمن های هندو بوده اند، در قرن نوزدهم هجری قمری به اسلام و مذهب اسماعیلی گرویده و پس از سال های 1850میلادی به بمبئی و سپس به کراچی کوچیدند. پدر محمدعلی، بونجاجنه نام داشته و روشن نیست که چرا محمدعلی را که فرزند دوم وی بوده، جناح نامیده اند. وی پس از فراغت از تحصیلات ابتدائی در کراچی، تحصیلات خود را در مدراس وابسته به جماعت اسلامی در بمبئی ادامه داد. وی سپس در 16 سالگی به لندن رفته و تحصیلات خود را در دانشکده حقوق لندن ادامه داد. جناح در 20 سالگی به هند بازگشته و به جرگه حقوقدانان هند می پیوندد وی در طول سال های 1897 میلادی که به عنوان وکیل آغاز به کار می کند تا 1931میلادی که با اقبال لاهوری آشنا شد، بیشتر در راستای احقاق حقوق مسلمانان در هند تلاش می نمود. جناح در این مدت نسبت به جدایی پاکستان از هند نظر موافقی نداشته است و تنها پس از آشنایی با اندیشه اقبال به عنوان اولین نظریه پرداز مهم کشور مستقل اسلامی، به این اندیشه گرائیده است. جناح در سال 1934میلادی در حالی که مدتی از سیاست دوری گزیده و در لندن مستقر گردیده بود، غیاباً به ریاست حزب مسلم لیگ انتخاب گردید. وی پس از حضور در هند توانست از این حزب که در آستانه فروپاشی قرار داشت، حزبی توانمند بسازد. جناح در سال1940میلادی رسماً تلاش برای تشکیل کشور مستقل مسلمان را به عنوان هدف اصلی حزب مسلم لیگ طرح ریزی نمود. این امر موجب مخالفت های فراوانی از سوی هندوها و برخی مسلمانان گردید تا جایی که در 1946میلادی وی توسط جوانی مسلمان که به طریقه صوفیانه خاکسار وابسته بود ترور شد. او از این سوءقصد جان سالم بدربرد. سرانجام در سال 1947میلادی کشور جمهوری اسلامی پاکستان در اثر تلاش جناح و حزب مسلم لیگ شکل گرفت و وی به عنوان پدر ملت پاکستان و فرماندار کل پاکستان (شرقی و غربی) انتخاب گردید.

جناح ظاهراً شیعه اسماعیلی بوده اما در این مذهب چنان متعصب نبوده است. بلکه می توان گفت وی اساساً فردی دینی به حساب نمی آمده است. از وی دختری به نام «دینا» به جای مانده که ثمره ازدواج وی با زنی زرتشتی است. [۱]


پانويس

  1. دائرة المعارف تشیع، ج5، ص455