گرجستان

الگو:درجه الگو:Coord الگو:Infobox country گُرجِستان الگو:به گرجی (با نام بین‌المللی "Georgia") کشوری است در قفقاز که بین دریای خزر و دریای سیاه قرار گرفته است.

گرجستان یکی از کشورهایی است که در هر دو قارهٔ اروپا و آسیا قرار داشته و یکی از اهداف مقامات سیاسی تفلیس پایتخت گرجستان، عضویت در اتحادیه اروپا است.

مردم بومی گرجستان، مردم گرجی مسیحی ارتدوکس و پیرو کلیسای ارتدوکس گرجی هستند. گرجی‌ها به زبان گرجی سخن می‌گویند که زبان رسمی کشور گرجستان است و با الفبای گرجی نوشته می‌شود که یکی از چهارده الفبای موجود در جهان می‌باشد.

دیرینگی زندگی انسان در گرجستان به ۱٬۸۰۰٬۰۰۰ (یک میلیون و هشتصد هزار) سال پیش می‌رسد که گروهی از انسان‌های نخستین موسوم به انسان گرجی در آن می زیسته‌اند.

گرجستان در زمان باستان با نام ایبریا شناخته می شده است و امروزه در اکثر زبان‌ها با اشکال گوناگون واژهٔ یونانی "گئورگیا" (Georgia به معنای "کشاورزی") شناخته می‌شود.

از زمان بنیان پادشاهی گرجستان باستان یا همان ایبریا توسط پارناواز یکم در سدهٔ چهارم پیش از میلاد تا زمان حمله مغول به گرجستان در سدهٔ ۱۳ میلادی، دورهٔ صلح و آرامش در تاریخ گرجستان است و از حمله مغول به بعد، گرجستان تاریخی پر فراز و نشیب را به ایستادگی در برابر حملات ایرانیان، عثمانی‌ها و روس‌ها گذرانده که واپسین مورد آن حملهٔ روسیه به گرجستان در سال ۲۰۰۸ میلادی است.

نقطهٔ اوج تاریخ ارتباط گرجستان و ایران، دوران صفویه بوده که مهم ترین رویدادهای آن عبارتند از:

• ۲۳ بار حملهٔ ارتش امپراتوری صفویان به گرجستان
• قتل‌عام بسیاری از گرجی‌ها
• اسارت و تبعید ۳۰۰۰۰۰ (سیصد هزار) تَن از بازماندگان گرجی‌های کشته شده به قزوین، گیلان، مازندران، گلستان، اصفهان و فارس
• برقراری متناوب حکومت صفویان بر شرق و حکومت عثمانی‌ها بر غرب گرجستان

پس از صفویان، نادر شاه افشار به گرجستان حمله کرده و ۳۰٬۰۰۰ (سی هزار) گرجی را به خراسان تبعید کرد. آغامحمدخان قاجار نیز پس از حمله به تفلیس، با قتل‌عام مردم آن شهر، یکی از خونبار ترین وقایع تاریخ گرجستان را رقم زد و ۱۵٬۰۰۰ گرجی را نیز به ایران کوچاند. در دورهٔ قاجاریه، طی عهدنامه گلستان، ایالت‌های شرقی گرجستان (که تحت حکومت ایران بود) از ایران جدا شده و در کنار ایالت‌های غربی گرجستان (که تحت حکومت ایران نبود)، به عنوان یک کشور کم رسمیت، تحت‌الحمایه روسیه شد. در سال ۱۸۰۱ میلادی، روسیه، گرجستان را به عنوان یکی از فرمانداری‌های خود اعلام نمود و رژیم تزاری در گرجستان برقرار شد.

گرجستان پس از انقلاب اکتبر روسیه در سال ۱۹۱۷ اعلام استقلال کرد، اما ارتش سرخ شوروی در سال ۱۹۲۱ میلادی (۱۳۰۰ شمسی) به گرجستان حمله کرده و به مدت ۷۰ سال، گرجستان یکی از جمهوری‌های شوروی بود تا اینکه در سال ۱۹۹۱ میلادی (۱۳۷۰ شمسی)، به استقلال رسمی رسید.

پرونده:Tbilisi, Georgia — View of Tbilisi.jpg

تفلیس

موقعیت

الگو:نقشه استان‌های گرجستان گرجستان بین ۴۱ درجه و ۷ دقیقه تا ۴۳ درجه و ۳۵ دقیقه عرض شمالی، و ۴۰ درجه و ۴ دقیقه تا ۴۶ درجه و ۴۲ دقیقه طول شرقی واقع شده‌است.

این کشور به صورت طولی در امتداد مدارت کشیده شده و طول آن حدود ۳۷۰ کیلومتر، حداکثر عرض آن ۲۰۰ کیلومتر وطول قطر بزرگ آن ۶۱۳ کیلومتر است. مساحت گرجستان ۶۹٬۷۰۰ کیلومتر مربع است.

طول مرزهای گرجستان جمعاً ۱۹۶۹٫۸ کیلومتر است. این کشور از شمال با فدراسیون روسیه هم‌مرز می‌باشد، سراسر این خطوط مرزی، منطبق بر آب فشان رشته کوه‌های قفقاز کبیر است و ۸۰۷٫۶ کیلومتر مرز مشترک را در بر می‌گیرد. این مرز از نظر استراتژی نظامی اهمیت بسیاری دارد. در حقیقت این مرز سرحدات طبیعی روسیه را در جنوب تشکیل می‌دهد، در جنوب آن گرجستان و در شمال آن جمهوری‌های خودمختار داغستان، چچن، اینگوش، اوستیای شمالی، کاباردینو-بالکاریا، کاراچای-چرکسیا، همچنین سرزمین کراسنودار را شامل می‌شود. مهم ترین راه‌های ارتباطی قفقاز مرکزی و غربی که روسیه را با گرجستان، ارمنستان و ایران پیوند می‌دهد، از این مرز می‌گذرد. محافظت و نگهبانی از این مرز برای روسیه جنبه حیاتی دارد، همانجور که در دوره شوروی پیشین و روسیه تزاری نیز دارای اهمیت بسیار بود و جنگ‌های بسیاری برای دستیابی به این سرحدات به وقوع پیوسته‌است.

گرجستان در شرق با جمهوری آذربایجان هم‌مرز است که طول آن ۳۷۴٫۴ کیلومتر می‌باشد. دو راه عمدهٔ ارتباطی گرجستان با شرق، دریای خزر و ایران از این نقطه می‌گذرد (جاده زمینی و راه آهن) علاوه بر آن، لولهٔ انتقال نفت باکو-سوپسا نیز از این مرز می‌گذرد.

در جنوب، گرجستان به ترتیب از شرق به غرب با جمهوری آذربایجان، ارمنستان و ترکیه هم‌مرز است. طول خط مرزی بین گرجستان و ارمنستان ۲۱۶٫۷ کیلومتر و با ترکیه ۲۵۶٫۱ کیلومتر است. در غرب، گرجستان با دریای سیاه مسدود می‌شود که طول مرز ساحلی آن ۳۱۵ کیلومتر است.

جمهوری خودمختار آجاریا با مساحت ۳ هزار کیلومتر مربع در بخش جنوبی ساحل دریای سیاه در ترکیب کشور قرار دارد.

استان خودمختار اوستیای جنوبی نیز با مساحت ۳٫۹ هزار کیلومتر در دامنه‌های جنوبی قفقاز بزرگ در ترکیب جمهوری گرجستان قرار دارد.

گرجستان با ۶۹٫۷ هزار کیلومتر مربع مساحت، دومین جمهوری قفقاز جنوبی از نظر مساحت و جمعیت (پس از جمهوری آذربایجان) به شمار می‌رود.

درازای سواحل گرجستان در دریای سیاه ۳۱۵ کیلومتر است که میان دهانهٔ رود دماغهٔ «گونیو» کشیده شده‌است.

تقسیمات کشوری و اداری

کشور گرجستان به ۸ استان، یک منطقه خود مختار (اوستیای جنوبی به مرکزیت تسخینوالی) و ۲ جمهوری خودمختار به نام‌های آجاریا به مرکزیت باتومی و آبخازیا به مرکزیت سوخومی تقسیم می‌گردد.

پایتخت این کشور تفلیس الگو:به گرجی، (تلفظ: تْبیلیسی) و شهرهای مهم آن کوتائیسی، روستاوی، گوری، پوتی، باتومی، سوخومی، متسختا، چیاتورا، تقیبولی، زوگدیدی، تسقالتوبو، تقوارچلی، گاگرا و تلاوی می‌باشند.

آب و هوا

پرونده:VittfarneGeorgien 155.jpg

طبیعت گرجستان

سرزمین گرجستان از دید اقلیمی منحصر به فرد است، یعنی هر چهار فصل سال دیده می‌شود به طوری که در یک زمان در کناره‌های دریای سیاه هوای تابستانی در میان نخل‌های حکم فرماست؛ در تپه ماهورهای پایکوهی، رویش علف‌های تازه و گل‌های بهاری، همچنین در کوهستان، مه غلیظ همچون ابری که با ریزش برف و باران همراه‌است وجود دارد.

اما قلل قفقاز بزرگ همچون قازبگی و دیگر کوه‌ها، از برف ضخیم پوشیده شده‌اند. در مجموع آب و هوای گرجستان تابعی است از موقعیت جغرافیایی این سرزمین، توده‌های هوای اشباع شده از بخارات آب دریای سیاه از سمت غرب وارد دالان قفقاز و در گرجستان غربی باعث بارندگی متناوب می‌شود و با از دست دادن نسبتی رطوبت از رشته کوه‌های سورامی، مسختی و ارسیانی وارد گرجستان شرقی می‌شود.

شاید به همین دلیل است که گرجستان شرقی بارندگی کمتری را دریافت می‌کند و آب و هوای آن خشک تر است.

ناهمواری‌ها

کشور گرجستان عمدتاً کوهستانی است. بیش از ۸۰٪ قلمرو این سرزمین را کوهستان‌ها و تپه ماهورها پوشانده‌است. فعالیت‌های عادی مربوط به زلزله در نواحی دارای ساختار آتشفشانی در گرجستان جنوبی آشکار شده‌است.

برخلاف کلیات عمومی کوه شناسی، قسمت گرجستان قفقاز بزرگ، در مطابقت با زمین‌شناسی و ساختار اصلی ناهمواری، به سه قسمت غربی، مرکزی و شرقی تقسیم شده‌است.

قفقاز بزرگ

پرونده:Kaukasus.jpg

تصویر ماهواره‌ای قفقاز

با گذر از غرب به شرق در امتداد رشته کوه قفقاز بزرگ، امکان مشاهدهٔ افزایش تدریجی آب پخشان اصلی بین رودخانه‌های دامنه‌های شمالی و جنوبی و همچنین کوه‌های نوک نیزی که به طرف سواحل دریای سیاه و اراضی پست کولخیس، کشیده شده‌اند، وجود دارند. همهٔ نواحی کوهستانی که بین دره «پسو» و مرزهای شرقی جمهوری خودمختار آبخازیا کشیده شده‌اند، «قفقاز غربی» نامیده می‌شود. رشته اصلی قفقاز غربی همچون برآمدگی‌های عظیمی، پوشیده از قلل صخره‌ای برافراشته‌است که در بین آن، یخچال‌هایی در عمق حفره‌های سیرکی قرار دارند. ستیغ عظیم قفقاز بزرگ، نزدیک هزار متر بالاتر از خط برف‌های دائمی است. گذرگاه‌های کوهستانی، که در اغلب موارد، جاده‌ای مالروست. در ارتفاع ۲۴۰۰ تا ۳۰۰۰ متری از سطح دریا قرار دارند.

قلل قفقاز بزرگ پوشیده از برف‌های دائمی است. واریزهای موجود درپای قله‌ها حاصل قرن‌ها فرسایش هوازدگی است. اختلاف شدید بین دمای شبانه روز، سبب تخریب حتی سنگ‌های سختی جون گرانیت، گنیس و شیست‌های دگرگون می‌شود که بیشترین قسمت رشته کوه‌ها را تشکیل می‌دهند.

آبشارهای یخی که از زبانه‌های یخچالی تشکیل می‌شود، بر روی حصارهای سنگی جریان می‌یابد و به درون دره‌های تنگ و عمیق سرازیر می‌شود. این آبشارها تعداد بی شماری جویبار و نهر را تغذیه می‌کند که رودهای کوهستانی در پایین تشکیل می‌دهند.

در قسمت شرقی قفقاز غربی، رشته کوه‌های آهکی کوتاه ترند و برآمدگی‌های نسبتاً کوتاهی را تشکیل می‌دهند. یکی از این رشته کوه‌ها توسط رود گالیدزگا به طور عمیق بریده شده‌است. از بالای کانیون، مجدداً می‌توان دامنه‌های شیبدار کوه‌ها را دید. این‌ها، هرچند از آهک تشکیل نیافته‌اند، اما عمدتاً ماسه سنگ‌های سخت صخره‌های آتش فشانی قدیمی هستند.

در پرتگاه‌های نوک تیز، که اخیراً با جنگل‌های غیرقابل نفوذی پوشیده شده، یکی از مراکز صنعتی گرجستان، شهر تقوارچلی قرار دارد که در دورهٔ شوروی ساخته شده‌است. در این ناحیه، زغال سنگ در ماسه سنگ‌های ژوراسیک یافت شده‌است.

ناحیه بین کوهی شرق کولخیس

در طول رشته کوه سورامی، شاخه شرقی اراضی پست بین کوهی گرجستان واقع شده‌است. این منطقه طبیعت گوناگونی دارد. در جنوب دامنه‌های پلکانی رشته کوه‌های تریالتی سربرافراشته‌اند.

در طول پایکوه‌های آن دره رود متکواری قرار دارد که در حاشیه بستر آن راه آهن کشیده شده‌است.

قفقاز کوچک

قسمتی از منطقه کوهستانی، قفقاز کوچک است که در امتداد مرزهای گرجستان کشیده شده‌است. این منطقه دارای دو قسمت جداگانه از نظر ساختار و ناهمواری است. قسمت شمالی، رشته کوه‌های چین خورده حاشیه‌ای و بلندی‌های آتش فشانی جاواختی است. قسمت بعدی که از دریای سیاه تا تفلیس کشیده شده‌است، عمدتاً از سنگ‌های آتش فشانی ترشیاری پایین تشکیل شده‌اند. اراضی مرتفع آتش فشانی از لایه‌های جوان ترشیاری بالا و گدازه‌های کواترنری تشکیل شده‌اند که فلات بلندی را با زنجیره‌ای از مخروط‌ها و گنبدی‌های آتش فشان‌های خاموش به وجود آورده‌است.

هیدرولوژی

رودها

پرونده:Mountain rivers.jpg

برخورد دو رود متکواری و آراگوی

رشته کوه‌های سورامی، متسختی و ارسیانی، رودهای گرجستان را به دو حوضهٔ دریای سیاه و دریای خزر تقسیم می‌کنند. به علت بارندگی فراوان، رودهای حوضهٔ دریای سیاه شبکه متراکم تری را تشکیل داده و حجم آب بیشتری را نسبت به گرجستان شرقی، جاری می‌سازد. گرجستان غربی با تعداد زیادی از رودهای کوچک که از نزولات باران و قسمتی از مرداب‌ها تغذیه می‌شوند، مشخص می‌شوند. این رودها مستقیماً وارد دریای سیاه می‌شوند. در حوضه رود متکواری چنین نمونه‌هایی از رودهای مردابی وجود ندارد، اما رودها دارای جریان‌های فصلی هستند و در تابستان این رودها خشک می‌شوند. در گرجستان غربی، جایی که سنگ‌های کربناته، گسترش یافته‌است، رودهای زیادی از چشمه‌ها یا جویبارهایی سرچشمه می‌گیرند که از حفره‌های کارست‌های زیرزمینی بیرون می‌آیند. در سرزمین‌های بلند جاواختی در گرجستان جنوبی رودهایی وجود دارند که توسط دریاچه‌ها و به مقدار زیاد از آب‌های زیرزمینی تغذیه می‌شوند.

رودخانه‌های گرجستان دارای اهمیت اقتصادی بسیارند. بر طبق برآوردهای منابع برق آبی، گرجستان جای مهمی را در بین کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) اشغال می‌کند و بسیاری از کشورهای خارجی از جمله فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، اتریش، یونان، پرتغال و صربستان جلوتر است.

دریاچه‌ها

پرونده:Lisi Lake.JPG

دریاچهٔ لیسی تفلیس

تعداد دریاچه‌های گرجستان اندک است و اغلب آن‌ها کوچک می‌باشند و در چشم انداز گرجستان نقشی ایفا نمی‌کنند. هرچند، دریاچه‌های این کشور از نظر منشا متفاوت اند اما دارای شکل زیبایی هستند.

سرزمین‌های بلند جاواختی بیشترین تعداد دریاچه هارا داراست. در گرجستان شرقی دریاچه «بازالتی» قرار دارد و در داخل محدوده شهر تفلیس دریاچه کوچک «لیسی» واقع شده‌است. تعداد زیادی دریاچه‌های مصنوعی در گرجستان ایجاد شده‌است. تعدادی از آنها حتی از دریاچه‌های طبیعی است.

یخچال‌ها

پرونده:Svaneti, georgia.jpg

یخچال سوانتی

در رشته کوه قفقاز مرکزی در قلمرو گرجستان، تعداد زیادی یخچال وجود دارد. این مورد طبیعی است، زیرا حد برف‌های دائمی در قسمت غربی این رشته کوه در ارتفاع ۳۰۰۰ متری و در قسمت شرقی در ارتفاع ۳۴۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد. صدها کوه از رشته کوه‌های قفقاز بزرگ، بالاتر از این ارتفاع واقع شده‌اند. بسیاری از یخچال‌های گرجستان در دامنه‌های جنوبی قفقاز بزرگ، متمرکز شده‌اند. بسیاری از یخچال‌های گرجستان کاملاً بزرگ و گسترده هستند. به ویژه تعداد یخچال‌های بزرگ در حوضه رود «اینگوری» به حدود ۱۷۰ یخچال می‌رسد. بزرگترین آنها عبارت اند از: «تویبری» (به طول ۱۰ کیلومتر)، «لکزیری» (به طول ۱۳٫۵ کیلومتر) و «تسانری» (به طول ۱۲ کیلومتر).

یخچال‌ها دارای اهمیت اقتصادی قابل توجهی هستند. این یخچال‌ها رودهای بزرگ گرجستان را تغذیه می‌کنند. در تابستان، یخ‌های ذوب شده در یخچال‌ها آب رودخانه‌های ریونی، اینگوری، تِرِک، و سایر رودها را با حجم زیاد تغذیه می‌کنند.

آب‌های معدنی

قفقاز جنوبی، به ویژه در گرجستان، ناحیهٔ آتش فشان‌های فعال دوره‌های اخیر زمین‌شناسی است، که ناحیه‌ای زلزله خیز متراکم با حکت‌های تکتونیکی جدید است. فعلیت نیروهای تحت‌الارضی با چشمه‌های آب گرم و معدنی مشخص می‌شود که در بسیاری از قلمرو گرجستان از زمین خارج می‌شوند.

«آب حیات» را می‌توان به چشمه‌های آب گرم و رادیواکتیویته «تسقالتوبو» لقب داد. چشمه‌های معدنی قلیایی-کربنیک مرکز آسایش گاهی «برجومی» در سراسر جهان شناخته شده‌است. آب‌های معدنی «منجی» با آب‌های «ماتسستا» در نزدیکی «سوچی» قابل مقایسه‌است. چشمه‌های قلیایی-نمکی «سایرمه»، «لوگلا»، «زواره» در «جاوا» شبیه چشمه‌های «سِن توکی» هستند. سرانجام اینکه چشمه‌های گوگردی-قلیایی تفلیس بسیار معروف می‌باشند.

خاک شناسی

در قلمرو گرجستان طیف وسیعی از خاک‌ها، از خاکستری-قهوه‌ای و شور نیمه بیابانی، یعنی خاک‌های استپی خشک و خاک‌های جنگل‌های معتدل مرطوب تا خاک‌های سرخ و پودزولی نواحی جنب مداری و خاک‌های چمنی آلپی گسترده شده‌است.

با وجود تفاوت‌های طبیعی اساسی بین گرجستان شرقی و گرجستان غربی، خاک‌های این دو ناحیه نیز به ویژه در اراضی پست بین کوهی، با هم تفاوت دارند. خاک‌های چمنی-کوهستانی سرزمین‌های بلند آتش فشانی گرجستان جنوبی، ویژگی‌های مخصوص خود را دارا هستند. در این جا، در فلات «آخالکالاکی»، در همسایگی «تسالکا»، «دمانیسی» و «گومارتی» تا ارتفاع ۱۲۰۰–۲۰۰۰ متری، خاک‌های چرنوزیوم کوهستانی، خاک‌های غالب است. اندکی بالاتر، در رشته کوه‌های «جاواختی»، «تریالتی» و «سامسارا» این خاک‌ها با خاک‌های چمنی-کوهستانی جایگزین می‌شوند. خاک‌های چمنی-کوهستانی گرجستان پوشیده از چمنزارهای آلپی و نیمه آلپی است که اساس دامپروری را تشکیل می‌دهد.

جغرافیای زیستی

پوشش گیاهی

پرونده:Mtianeti.jpg

متیانتی

طبق برآوردها، حدود ۴۰۰۰ گونه گیاهی در گرجستان یافت می‌شود. جنگل‌ها، مهمترین ذخایر گیاهی گرجستان را دارا هستند که حدود یک سوم از قلمرو کشور را در بر می‌گیرند.

ناحیه بندی عمودی به روشنی با گرجستان کوهستانی مشخص می‌شود. پوشش گیاهی گرجستان شرقی متفاوت با گرجستان غربی است. پوشش گیاهی گرم و مرطوب گرجستان غربی فراوان و گوناگون است.

پوشش سبز زمین‌های پست کولخیس و تپه‌های پایکوهی گرجستان غربی بسیار غنی است. جنگل‌های درختان بارونده در خاک‌های باتلاقی کولخیس رشد کرده‌اند. گونه‌های متعددی از بلوط (ایمرتیاتی، ایبریایی، هارتویس) راش، شاه بلوط، ممرز و توسکا متناوباً با افرا، خرمالو، زبان گنجشک، زیرفون، گلابی، سیب و راش شرقی جایگزین می‌شود.

چمنزارهای کوتاه آلپی و گونه‌های فرش مانند، بلندی‌ها از ۲۳۰۰-۲۴۰۰ تا ۲۹۰۰-۳۰۰۰ متری از سطح دریا، پوشش گیاهی غالب را تشکیل می‌دهند. در این جا گیاهان کوتاه با گل‌های درشت و زیبا (جنتیانای زرد، علف خُنازیر، شقایق قفقازی و...) می‌رویند. در بالای ناحیهٔ آلپی، کوهستان‌ها عاری از پوشش گیاهی ممتد است.

حیات جانوری

پرونده:CaucasianOvcharka-Julius.jpg

سگ قفقازی

در گرجستان جانوران زیادی وجود دارد که به جهت گوناگونی چشم اندازها منحصر به فرد است، (از ناحیه جنب مداری تا کوهستان‌های پوشیده از برف). در این جا گونه‌های جانوری بومی، از جمنله جانوران مهاجر از سایر نواحی جانوری، یافت می‌شود. در گرجستان نواحی جانوری در ارتباط با ارتفاع کاملاً مشخص هستند (از نواحی استپی و جنب مداری مرطوب تا نواحی آلپی). در نواحی آلپی قفقاز بزرگ، گونه‌های متفاوتی از گوسفند و بز کوهی زندگی می‌کنند.

پرندگانی که در ناحیه آلپی لانه می سازندشامل خروس برفی، زاغی، خروس زیبای قفقازی، که در بیشه‌ها زندگی می‌کنند و پرندگان شکاری از قبیل عقاب طلایی و کرکس ریشدار است.

ماهی‌های زیادی در آب‌های داخلی این کشور وجود دارد. رود متکواری و شاخابه‌های آن مسکن مارماهی خزری، ماهی آزاد، ماهی سفید، گربه ماهی، شاه ماهی، اردک ماهی و ماهی کپور است. رودهای کوهستانی مملو از ماهی قزل آلاست.

جمعیت شناسی

خصوصیات جمعیتی

پرونده:Georgian Wikipedians.jpg

ویکی نویس‌های گرجستان

در سال ۲۰۰۶ میلادی کشور گرجستان دارای ۴٬۶۶۱٬۴۰۱ تن جمعیت بوده که از این تعداد ۲٬۲۳۷٬۴۷۲ تن (۴۸٪) مردان و ۲٬۴۲۳٬۹۲۸ تن (۵۲٪) را زنان تشکیل داده‌اند. نرخ رشد جمعیت در گرجستان از سال ۱۹۷۵ تا ۲۰۰۵ میلادی، ۰٫۳- درصد بوده‌است. بر اساس آمار سال ۲۰۰۳ میلادی، نسبت زاد و ولد ۸ در ۱۰۰۰ و نسبت مرگ و میر ۱۰ در ۱۰۰۰ اعلام گردیده‌است.

ترکیب سنی و جنسی

بر اساس آمار موجود در سال ۲۰۰۷ میلادی،۱۹٪ از کل جمعیت کشور گرجستان زیر ۱۴ سال، ۶۶٪ بین ۱۵ تا ۶۴ سال و ۱۵ ٪ بالای ۶۵ سال را تشکیل می‌دهند. میزان امید به زندگی در سال ۲۰۰۴ میلادی، در گرجستان ۷۰٫۶ سال بوده‌است.

جمعیت شهری و روستایی

میزان جمعیت روستایی کشور گرجستان در سال ۲۰۰۱ میلادی، ۴۴٪ از کل جمعیت این کشور بوده‌است. این رقم در سال ۱۹۸۰ میلادی،۴۸٪ بوده‌است که بر این اساس نرخ جمعیت روستایی روند نزولی داشته‌است. نرخ رشد سالانه جمعیت روستایی بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۱ میلادی، ۰٫۱- بوده‌است.

جمعیت شهری این کشور در سال ۲۰۰۱ میلادی، ۳٬۱۰۰٬۰۰۰ تن (۵۷٪) بوده‌است. این رقم در سال ۱۹۸۰ میلادی، ۲٫۶۰۰٫۰۰۰ تن (۵۲٪) اعلام گردیده‌است.

نظام آموزشی

پرونده:TbilisiState.jpg

دانشگاه تفلیس

قانون اساسی گرجستان تحصیلات در مدارس تا کلاس نهم را به طور رایگان پیش بینی نموده‌است. هم چنین در دانشگاه‌های دولتی، دانشجویان از امکانات تحصیل رایگان برخوردار می‌باشند. در گرجستان مدارسی به زبان‌های روسی، ارمنی، آذربایجانی، آسی و آبخازی وجود دارد.

با توجه به تغییراتی که در دورهٔ پیش از دانشگاه به وجود آمده، مدت تحصیل در مدارس در مجموع به ۱۲ سال رسیده‌است؛ از اول تا ششم: دوره ابتدایی، از هفتم تا نهم: دوره پایه، از دهم تا دوازدهم: دوره تحصیلات متوسطه می‌باشد. از اول تا کلاس نهم اجباری و رایگان بوده، از سال دهم تا دوازدهم، اخیراً فقط بخشی از هزینه‌ها را دولت تقبل می‌کند. نوع مدارس نیز تغییر یافته‌است.

در سال ۲۰۰۴ میلادی، نرخ سواد در بزرگسالان (۱۵ سال و بالاتر)، ۱۰۰٪ اعلام شده‌است و شاخص آموزش این کشور ۰٫۸۹ بوده‌است.

نسبت زنان به مردان در سال ۲۰۰۱ میلادی، در دوره‌های ابتدایی، راهنمایی و متوسطه به ترتیب: ۹۵٪، ۷۳٪ و ۳۴٪ بوده‌است.

بهداشت و درمان

بر اساس آمار سال ۲۰۰۰ میلادی، مخارج عمومی در زمینه بهداشت و درمان، ۰٫۷ از تولید ناخالص ملی (GDP) کشور گرجستان را به خود اختصاص داده‌است که این رقم در سال ۱۹۹۰ میلادی، ۳٪ بوده‌است.

در سال ۲۰۰۲ میلادی، تعداد پزشکان به ازای هر ۱۰۰٬۰۰۰ تن، ۴۸۷ پزشک اعلام شده‌است.

تعداد تخت‌های بیمارستانی به ازای هر ۱۰۰۰ تن، ۵ تخت در سال ۲۰۰۰ میلادی بوده‌است.

تاریخ

پرونده:Homo Georgicus IMG 2921.JPG

جمجمه ۲ میلیون ساله انسان گرجی

انسان‌های اولیه را می‌توان در قفقاز جنوبی، به ویژه در گرجستان، خیلی پیش از دوره پارینه سنگی ردیابی کرد. جمجمه انسان اروپایی نژاد که یک میلیون و هشتصد هزار (۱٫۸۰۰٫۰۰۰) سال پیش زندگی می کرده‌است، در حفاری‌های اخیر در ناحیه دمانیسی به دست آمده‌است.

اواخر عصر مفرغ و اوایل عصر آهن، سراسر گرجستان پیشرفت وسیعی را در حوزه اقتصادی شاهد بود که همراه با سطح بالایی از صنایع دستی، گسترش روابط تجاری و توام با افزایش نابرابری‌های اجتماعی بود. در اواخر نیمه دوم هزاره دوم پیش از میلاد حضرت عیسی (ع)، شرایط لازم برای ظهور یک جامعه طبقاتی ایجاد شده بود.

پرونده:Urartu743.png

امپراتوری اورارتو

از هزاره دوم پیش از میلاد مسیح، همزمان با قدرت گرفتن آشوری‌ها، اقوام گله دار و دامپرور از سرزمین بین‌النهرین در گرجستان سکنی گزیدند. که بعدها امپراتوری اورارتو را تشکیل دادند.

قابل ذکر است که قبایل گرجی یگانگی خود را همزمان با پایان عصر مفرغ، آغاز کردند. در پایان هزاره دوم و آغاز هزاره اول پیش از میلاد، در نواحی جنوب شرقی گرجستان باستان، دو اتحادیه اصلی از قبایل ظهور کردند: دیائوخی و کولخیس که هر دو آن‌ها تا قرن هشتم پیش از میلاد دوام داشتند.

در میانه قرن هشتم پیش از میلاد، دیائوخی در نتیجه قدرت گرفتن اورارتو فروپاشید. غلبه کول‌ها (کولخیس) و مخالفت آنها با تائوها (دیائوخی) نیز در این امر سهیم بود. قسمتی از سرزمین دیائوخی به کول‌ها واگذار شد. مدتی بعد کشمکش بین کول‌ها و اورارتو آغاز شد و کول‌ها شکست خوردند.

قلمرو اورارتو در زمان خود وسیع ترین امپراتوری به شمار می‌رفت. در قرن هفتم پیش از میلاد، همزمان با آغاز دوره ضعف اورارتو، آریایی‌ها پادشاهی ماد را تاسیس کردند. با قدرت گرفتن ماد و شکست خوردن اورارتو، مادها حوالی ارمنستان امروزی ساکن شدند که نتیجه ترکیب این دو قوم (گرجی و آریایی) قوم ارمنی بود. در اوسط قرن ششم پیش از میلاد حضرت عیسی (ع) هخامنشیان جایگزین مادها، در حکومت بر جنوب گرجستان باستان شدند.

قرن‌های ششم تا چهارم پیش از میلاد، دوره استحکام قبایل کارتلی، عمدتاً ساکنان گرجستان شرقی شد. کشمکش بین کنفدراسیون‌های مختلف گرجی در نهایت منتج به تشکیل پادشاهی «ایبریا» به پایتختی «متسختا» شد.

از زمان تأسیس پادشاهی گرجستان باستان یا همان ایبریا توسط پارناواز یکم در قرن چهارم قبل از میلاد تا زمان حمله مغول به گرجستان در قرن ۱۳ میلادی، دورهٔ صلح و آرامش در تاریخ گرجستان است و از حمله مغول به بعد، گرجستان تاریخی پر فراز و نشیب را به مقاومت در برابر حملات ایرانیان، عثمانی‌ها و روس‌ها گذرانده که آخرین مورد آن حملهٔ روسیه به گرجستان در سال ۲۰۰۸ میلادی است. و

پرونده:MongolEmpire.jpg

گرجستان در زمان اوج قدرت امپراتوری مغول

فرهنگ

فرهنگ غالب گرجستان فرهنگ مردم گرجی است که عنصر اصلی فرهنگ قفقاز بوده و وجوه مشترکی نیز با فرهنگ‌های سایر اقوام قفقاز داراست.

زبان

پرونده:Chavchavadze 1914.JPG

کتابی از ایلیا چاوچاوادزه به خط و زبان گرجی

زبان گرجی زبان مردم گرجی و زبان رسمی کشور گرجستان است.

زبان گرجی یکی از زبان‌های قفقازی و از خانوادهٔ زبان‌های کارتولی می‌باشد. این زبان جزو ۱۴ زبانی است که دارای الفبا هستند.

ادبیات

ادبیات گرجی قدمتی ۲٬۵۰۰ ساله دارد و چند قرن پیش از میلاد حضرت عیسی (ع) پا به عرصهٔ وجود نهاده است. از قدیمی ترین آثار ادبی اصیل گرجستان که تا دورهٔ معاصر به یادگار مانده عبارت است از یاکوب تسورتاولی تحت عنوان «شهادت شوشیانیک» (قرن پنجم) که اثری است فوق العاده هنری و مشحون از ایده وفاداری به میهن، قرون ۱۲-۱۳ میلادی، دوران ادبیات کلاسیک گرجی را تشکیل می‌دهد. در این هنگام است که داستان عاشقانه و رمانتیک به نام «ویسرامیانی» ترجمه سارگیس تموگولی و مجموعه داستان‌های مربوط به «آمیران دارجانیان» نوشتهٔ موسه خونلی، منظومه‌های مدح و تحسین آمیز دربارهٔ «عبدالسمیع» اثر ایوانه شاوتلی و «تاماریانی» اثر چاخروخادزه به وجود آمدند.

خط

قدیمی ترین کتیبهٔ کشف شده از زبان گرجی مربوط به قرن اول قبل از میلاد مسیح، یعنی حدود ۲،۰۰۰ سال پیش است.

خوشنویسی

پرونده:Royal charter of King Erekle II.jpg

نمونه‌ای از خوشنویسی گرجی

خوشنویسی گرجی دارای قرن‌ها سابقه است. کتاب‌های دست‌نویس گرجی متعلق قرن‌های اولیه میلادی، از گنجینه‌های ملی و فرهنگی گرجستان به شمار می‌آیند. مسیحیت در ادبیات گرجی نقشی مهم داشته است و این راهبان کلیسای ارتودوکس گرجی بوده‌اند که با نسخه‌برداری کتب مذهبی و نوشتن تاریخ گرجستان، خوشنویسی و خط گرجی را نگاه داشته‌اند.

هنر

پرونده:Martvili.jpg

انجیل

هنر گرجی مشمول هنرهای معماری، نقاشی و صورتگری از زمان باستان در اوج شکوفایی بود. این آثار، امروزه ارزش تاریخی دارد. در نظام فئودالی ترکیب هنرهای مجسمه‌سازی و پیکر تراشی و نقاشی تابع معماری بود و جزء لاینفک آثار معماری را تشکیل می‌داد. حکاکی و کنده کاری روی فلز و سفال از کهن ترین هنرهای گرجستان به شمار می‌آید. قرون گذشته تاریخ دقیق پیدایش این هنرها را در خود محو کرده‌اند، اما بر طبق مدارک و اسناد باستان شناسی قدمت هنر کنده کاری و سفال سازی حتی به چهارهزار و پانصد سال (۴۵۰۰) پیش می‌رسد. مجسمه‌سازی، کنده کاری روی فلزات با هنرهای میناکاری روی طلا، پیوند محکم و ناگسستنی دارد. میناهای جداردار گرجی با نقوش مخصوص به خود، با رنگ‌های درخشان و خیره کننده و با شفافیت لعاب و سنگ‌های مصنوعی و شیشه‌های رنگین خویش، مقام اول را در جهان داراست.

اساتید گرجی هنرهای تجسمی، ذوق سرشاری برای فعالیت هنری دارند، آنان آثاری راستین و الهام بخش درباره موضوعات عصر ما خلق می‌کنند. برگزاری نمایشگاه‌های بهاره و پائیزه از تابلوهای نقاشی سراسر گرجستان در گالری تابلوهای نقاشی به صورت یک آئین سنتی درآمده است. شرکت نقاشان گرجی در نمایشگاه‌های تابلوهای نقاشی در داخل و خارج کشور مانند بلژیک، ایتالیا، بریتانیای کبیر، ایالات متحده آمریکا و... همواره با موفقیت‌های بزرگی همراه بوده است.

سینما

سینمای گرجستان توسعه و تکامل رشته فیلم برداری و فیلم سازی برای فرهنگ ملی گرجستان، کامیابی مهمی به شمار می‌آید. امروزه در گرجستان هرساله ده‌ها فیلم هنری، کارتون، علمی، عمومی، مستند و غیره ساخته می‌شود. تعدادی از فیلم‌های ساخت گرجستان در جشنواره‌های بین‌المللی و سرتاسری جمهوری‌ها به دریافت جوایز و دیپلم‌های افتخار نائل شده‌اند. فیلم «پدر سرباز» در چهاردهمین جشنواره بین‌المللی مسکو موفقیت فوق العاده‌ای داشته است. فیلم‌هایی به نام «اوشبا»، «دشت آلازانی»، و «در ارتفاعات پامیر» در جشنواره‌های بین‌المللی فوق العاده ارزنده شناخته شده و به دریافت دیپلم افتخار موفق شدند. مرکز حیات فعالانه و خلاقانه کارکنان هنر سینمایی «اتحادیهٔ کارکنان رشته فیلم برداری» می‌باشد.

تئاتر

تئاتر گرجستان از همان بدو پیدایش خود در جهت رئالیسم گام نهاد. بر اساس نمایشنامه‌های ملی که توسط نویسندگان با ذوقی مانند داوید کلدینشویلی، زورابی آنتونوف، شالوا دادیانی و عده‌ای دیگر تدوین گردیده بود، در پایان قرن نوزدهم و آغاز قرن بیستم، نهضت و جنبش نیرومند تئاترال به وجود آمد که گروه بزرگی از بازیگران هنرمند در راس آن قرار داشتند. در سال ۱۹۲۱ م تئاتر دراماتیک به نام شوتا روستاولی تاسیس گردید. در سال ۱۹۲۸م، تئاتر دراماتیک به نام ک. مارجانیشویلی ایجاد شد و به فعالیت هنری پرداخت. تربیت و آموزش و آماده ساختن هنرپیشگان و گارگردانان و مدیران تئاتر در انستیتوی تئاتر به عمل می‌آید. در گرجستان موزه هنر تئاتر دولتی ایجاد شده است. تئاتر تفلیس به نام گریبادوف، سنن نیکویی را در زمینه‌های فرهنگ‌های تئاتری گرجی کمک و مساعدت می‌کند، تئاتر گرجی در میان فرهنگ تئاترال جمهوری‌های شوروی سابق مقام شامخی را داشت، تئاترهای گرجستان و فعالیت برجسته آن‌ها در خارج از مرزهای گرجستان نیز از شهرت فراوانی برخوردار است.

موسیقی

موسیقی گرجی یکی از موسیقی‌های غنی و باستانی دنیا است. آوازهای گرجیان وابسته به سرودهای کلیسایی در قرون وسطی است. چنانچه از منابع بر می‌آید دو گونه موسیقی صوتی در بیزانس و گرجستان وجود داشته است. یکی از آن‌ها یونانی و تک صوتی و دیگری گرجی و با سه درجه صوت خوانده می‌شد. از برجسته ترین مصنفان آهنگ‌ها باید از گریگوری مقدس از خانزتا و میخیل مودرکیلی، و ایوانه میتبواری در سدهٔ دهم نام برد.

رقص

رقص گرجی یکی از رقص‌های سنتی منطقهٔ قفقاز محسوب می‌شود از سری رقص‌های فولکلوریک مردم گرجی است که از نسلی به نسل بعدی منتقل و در این پروسه توسعه و شکل گرفته‌است.

پرونده:Georgian dance 3.jpg

رقص گرجی

• رقص کارتولی
• رقص جیرانی
• رقص خورومی
• رقص آچارولی
• رقص پارتسا
• رقص قازبگوری
• رقص خنجلوری
• رقص خوسورولی
• رقص متیولوری
• رقص خونگا
• رقص سیمدی
• رقص کینتوری
• رقص سامایا
• رقص دولوری
• رقص سوانوری

مردم

نژاد و قومیت

گرجی‌ها بزرگترین قوم گرجستان بوده و در تمام این کشور پراکنده‌اند و قدرت مرکزی در اختیار آنان است. آذربایجانی‌های گرجستان نیز به عنوان بزرگ ترین اقلیت قومی گرجستان براساس آخرین سرشماری قومی دولت گرجستان به شمار می‌رود.

بر اساس آخرین شمارش قومیت که توسط دولت گرجستان در سال ۲۰۰۲ صورت پذیرفت: گرجی‌ها: ۸۳٫۸٪، آذربایجانی‌ها: ۶٫۵٪، ارمنی‌ها: ۵٫۷٪، روس‌ها: ۱٫۵٪، آسی‌ها: ۰٫۹٪ و ۱٫۸٪ نیز سایر اقوام بودند.

شاردن گردشگر سرشناس فرانسوی که توصیف دقیق و جامعی از گرجستان در سفرنامه خود نموده‌است چنین می‌گوید: «نژاد مردم گرجستان پاکترین و اصیل ترین نژادهای مشرق زمین و خالص ترین نژاد هاست».

جمعیت گرجستان بر پایه اقوام ۱۹۲۶–۲۰۰۲

گروهالگو:سخقومی	آمار ۱۹۲۶۱		آمار ۱۹۳۹۲		آمار ۱۹۵۹۳		آمار ۱۹۷۰۴		آمار ۱۹۷۹۵		آمار ۱۹۸۹۶		آمار ۲۰۰۲
	رتبه	%	تعداد	%	تعداد	%	تعداد	%	تعداد	%	تعداد	%	تعداد	%
گرجی‌ها	۱٬۷۸۸٬۱۸۶	۶۶٫۸	۲٬۱۷۳٬۹۲۲	۶۱٫۴	۲٬۶۰۰٬۵۸۸	۶۴٫۳	۳٬۱۳۰٬۷۴۱	۶۶٫۸	۳٬۴۳۳٬۰۱۱	۶۸٫۸	۳٬۷۸۷٬۳۹۳	۷۰٫۷	۳٬۶۶۱٬۱۷۳	۸۳٫۸
آذربایجانی	۱۳۷٬۹۲۱	۵٫۲	۱۸۸٬۰۵۸	۵٫۳	۱۵۳٬۶۰۰	۳٫۸	۲۱۷٬۷۵۸	۴٫۶	۲۵۵٬۶۷۸	۵٫۱	۳۰۷٬۵۵۶	۵٫۷	۲۸۴٬۷۶۱	۶٫۵
ارمنی‌ها	۳۰۷٬۰۱۸	۱۱٫۵	۴۱۵٬۰۱۳	۱۱٫۷	۴۴۲٬۹۱۶	۱۱٫۰	۴۵۲٬۳۰۹	۹٫۷	۴۴۸٬۰۰۰	۹٫۰	۴۳۷٬۲۱۱	۸٫۱	۲۴۸٬۹۲۹	۵٫۷
روس‌ها	۹۶٬۰۸۵	۳٫۶	۳۰۸٬۶۸۴	۸٫۷	۴۰۷٬۸۸۶	۱۰٫۱	۳۹۶٬۶۹۴	۸٫۵	۳۷۱٬۶۰۸	۷٫۴	۳۴۱٬۱۷۲	۶٫۳	۶۷٬۶۷۱	۱٫۵
آسی‌ها	۱۱۳٬۲۹۸	۴٫۲	۱۴۷٬۶۷۷	۴٫۲	۱۴۱٬۱۷۸	۳٫۵	۱۵۰٬۱۸۵	۳٫۲	۱۶۰٬۴۹۷	۳٫۲	۱۶۴٬۰۵۵	۳٫۰	۳۸٬۰۲۸	۰٫۹
ایزدیان	۲٬۲۶۲	۰٫۱	۱۲٬۹۱۵	۰٫۴	۱۶٬۲۱۲	۰٫۴	۲۰٬۶۹۰	۰٫۴	۲۵٬۶۸۸	۰٫۵	۳۳٬۳۳۱	۰٫۶	۱۸٬۳۲۹	۰٫۴
کردها	۷٬۹۵۵	۰٫۳											۲٬۵۱۴	۰٫۱
یونانی‌ها	۵۴٬۰۵۱	۲٫۰	۸۴٬۶۳۶	۲٫۴	۷۲٬۹۳۸	۱٫۸	۸۹٬۲۴۶	۱٫۹	۹۵٬۱۰۵	۱٫۹	۱۰۰٬۳۲۴	۱٫۹	۱۵٬۱۶۶	۰٫۳
اوکراینی‌ها	۱۴٬۳۵۶	۰٫۵	۴۵٬۵۹۵	۱٫۳	۵۲٬۲۳۶	۱٫۳	۴۹٬۶۲۲	۱٫۱	۴۵٬۰۳۶	۰٫۹	۵۲٬۴۴۳	۱٫۰	۷٬۰۳۹	۰٫۲
آبخازها	۵۶٬۸۴۷	۲٫۱	۵۷٬۸۰۵	۱٫۶	۶۲٬۸۷۸	۱٫۶	۷۹٬۴۴۹	۱٫۷	۸۵٬۲۸۵	۱٫۷	۹۵٬۸۵۳	۱٫۸	۳٬۵۲۷	۰٫۱
آشوریان	۲٬۹۰۴	۰٫۱	۴٬۷۰۷	۰٫۱	۵٬۰۰۵	۰٫۱	۵٬۶۱۷	۰٫۱	۵٬۲۸۶	۰٫۱	۶٬۲۰۶	۰٫۱	۳٬۲۹۹	۰٫۱
یهودیان	۳۰٬۳۸۹	۱٫۱	۴۲٬۳۰۰	۱٫۲	۵۱٬۵۸۲	۱٫۳	۵۵٬۳۸۲	۱٫۲	۲۸٬۲۹۸	۰٫۶	۲۴٬۷۹۵	۰٫۵	۲٬۳۳۳	۰٫۱
دیگر اقوام	۶۵٬۹۶۱	۲٫۵	۵۸٬۷۱۱	۱٫۷	۳۷٬۰۱۵	۰٫۹	۳۸٬۶۶۵	۰٫۸	۳۹٬۶۹۰	۰٫۸	۵۰٬۵۰۲	۰٫۹	۱۸٬۷۶۶	۰٫۵
مجموع	۲٬۶۷۷٬۲۳۳		۳٬۵۴۰٬۰۲۳		۴٬۰۴۴٬۰۴۵		۴٬۶۸۶٬۳۵۸		۴٬۹۹۳٬۱۸۲		۵٬۴۰۰٬۸۴۱		۴٬۳۷۱٬۵۳۵
۱ Source: [۱]. ۲ Source: [۲]. ۳ Source: [۳]. ۴ Source: [۴]. ۵ Source: [۵]. ۶ Source: [۶].

ادیان و مذاهب

پرونده:თბილისი 15 Tbilisi.jpg

کلیسای سامبا در تفلیس

بر اساس آمار سال ۲۰۰۲ میلادی، اکثر مردم گرجستان، (حدوداً ۷۰٪)، مسیحی بوده و پیرو کلیسای ارتودوکس گرجستان هستند (مسیحی ارتودوکس گرجی). بعد از ارتودوکس‌های گرجی، اسلام در گرجستان به عنوان بزرگترین اقلیت دینی این کشور محسوب می‌شود. جمعیت مسلمانان را آذربایجانی‌های گرجستان و دیگر اقوام ساکن در این کشور از جمله آجاریا تشکیل می‌دهند.

روس‌های ساکن گرجستان، از دیگر اقلیت‌های این کشور هستند که جمعیت ارتودوکس روس آن را تشکیل می‌دهند. و همچنین هستند:ارامنه آپوستولیک و ژرمن‌های پروتستان.

اقتصاد

کشور گرجستان به دلیل برخورداری از امتیازاتی مانند موقعیت جغرافیایی و آب و هوای مناسب، دارای کشاورزی پیشرفته، معادن، بهره‌برداری از صنایع و صنعت گردشگری از ثروتمند ترین جمهوری‌های شوروی سابق به شمار می‌آمد. و مردم آن از استاندارد زندگی بالایی برخوردار بودند. اما پس از فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی، وقوع جنگ‌های داخلی از سال ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۴ میلادی، اقتصاد گرجستان را به عنوان یک کشور تازه استقلال یافته با بحرانی شدید مواجه ساخت.

کشاورزی

پرونده:001 georgia tusheti-061.jpg

توشتی

تا قبل از سال ۱۹۹۱ میلادی گرجستان حجم وسیعی از فراورده‌های غذایی و کشاورزی را صادر می‌کرد و یکی از عرضه کنندگان اصلی سبزیجات، میوه، چای، مشروبات الکلی و مرکباتبه سایر جمهوری‌های شوروی بوده‌است. بعد از استقلال گرجستان، بازارهای سنتی این کشور از دست رفت و سطح کلی تولیدات نیز به دلیل مشکلات سیاسی و اقتصادی کاهش یافت.

به علت واقع شدن در منطقه جنب مداری مرطوب، در این کشور کشت مرکبات و چای رونق دارد.

در بخش زراعت این کشور، غلات، نباتات صنعتی، سیب زمینی، سبزیجات و نباتات علوفه‌ای کشت می‌شود.

در سال ۲۰۰۵ میلادی، ۴۷٫۲٪ از مجموع نیروی کار کشور گرجستان در بخش کشاورزی مشغول به فعالیت بوده‌است. و

صنعت

صنعت شاخه اصلی اقتصاد گرجستان محسوب می‌شود و نقش زیادی در تولید مجموعه اقتصادی این کشور دارد. صنایع گرجستان ارتباط نزدیکی با اقتصاد دیگر جمهوری‌های شوروی داشت و به لحاظ تامین مواد خام، انرژی و لوازم یدکی وابستگی زیادی به روسیه و دیگر جمهوری‌های شوروی داشت و به همین دلیل در سال‌های پس از استقلال، صنایع این کشور خسارات زیادی را متحمل گردید. به گونه‌ای که تا سال ۱۹۹۴ میلادی، تقریباً یک سوم کارخانجات گرجستان دست از تولید کشیدند.

در بین محصولات صنعتی گرجستان، صنایع غذایی ۴۰٪، صنایع سبک ۲۰٫۸٪، ماشین سازی و صنایع فلزی ۱۳٫۸٪ از حجم تولید صنعتی را به خود اختصاص می‌دهند.

همچنین موسسات صنعتی تولید مصنوعات چوبی در این کشور فعالیت دارند. تولید ظروف شیشه‌ای و بلوری، مصنوعات سرامیک از دیگر رشته‌های فعالیت صنعتی گرجستان است.

در گرجستان، صنایع سبک گسترش زیادی داشته‌است. در تفلیس، کوتائیسی، باتومی، سوخومی و بعضی شهرهای دیگر، موسسات تولیدی کالاهای مصرفی ازقبیل پارچه‌های پشمی، ابریشمی و نخی، تولید لباس، کفش، تریکو و لوازم خرازی، اشتغال به کار دارند. از موسسات صنایع غذایی، می‌توان از کارخانه‌های چای خشک کنی، شراب سازی، تولید کنسرو و کمپوت، تولید عطر و ادکلن، توتون، شیرینی، گوشت، شیر و تعدادی دیگر نام برد. و

معادن

پرونده:Georgia-Tschiatura-W.jpg

نمایی از شهر چیاتورا

گرجستان دارای معادن متعددی است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: زغال سنگ، منگنز، خاک نسوز، فلزات آهنی باریت، عقیق، مرمر، سنگ آهن، آرسنیک، مولیبدان، تنگستن و جیوه. علی‌رغم وجود معادن قابل توجه در گرجستان، به دلایل مختلف از جمله: ضعف تکنولوژی و منابع مالی، شناسایی کامل این معادن و بهره‌برداری از آن‌ها در زمان اتحاد جمهوری‌های شوروی سابق امکان‌پذیر نبود.

بزرگترین معدن منگنز جهان در گرجستان قرار دارد. وسعت این معدن که در نزدیکی شهر «چیاتورا» نزدیک بندر پوتی واقع شده، ۱۴۰ کیلومتر مربع است و ذخایر منگنز آن ۲۵۰ میلیون تن برآورد شده‌است.

گرجستان در سال ۲۰۰۲ میلادی، ۶ هزار تن زغال سنگ، ۱۲ هزار تن مس، ۳۴۵ هزار تن سیمان، ۲۰۰۰ تن طلا تولید کرده‌است. و

گردشگری

گردشگری یکی از بخش‌های مهم خدمات کشور گرجستان می‌باشد که نقش مهمی دراقتصاد این کشور دارد. این بخش مهم در طی دوره قبل از استقلال، از رونق مناسبی برخوردار بود.

در سال ۲۰۰۳ میلادی، تعداد گردشگران وارد شده به کشور گرجستان ۳۶۸٬۳۱۲ نفر گزارش شده‌است. درآمد حاصله از این بخش در سال ۲۰۰۵ میلادی، ۲۴۲ میلیون دلار بوده‌است. ، و

خدمات

اقتصاد گرجستان تا اندازه زیادی به بخش خدمات وابسته‌است و نقش این بخش در ساختار اقتصادی کشور گرجستان به تدریج افزایش یافته‌است. یکی از مصادیق مهم این بخش توریسم می‌باشد که نقش مهمی در بخش خدمات به عهده دارد.

انرژی

گرجستان از نظر منابع برق آبی جایگاه مهمی را در بین کشورهای مستقل مشترک‌المنافع دارد و از بسیاری از کشورهای اروپایی جلوتر است. و در حال حاضر میزان برق مورد نیاز سالانه‌ای این کشور ۷ میلیارد کیلووات ساعت است که از این مقدار حدود ۴ میلیارد کیلووات را گرجستان تولید می‌کند و مابقی از خارج تامین می‌شود.

از نظر منابع نفت و گاز، در حدود ۱۵ میدان نفتی کشف شده در گرجستان وجود دارد و سالانه ۸۹۸ هزار بشکه نفت و ۴۴٫۹ میلیون متر مکعب گاز استخراج می‌شود.

نفت

پرونده:Baku pipelines.svg

خطوط لوله‌های نفتی

به طور کلی در شمال، مرکز و شرق این کشور منابع نفت طی اکتشافات زمین‌شناسی اخیر توسط کمپانی‌های نفتی غربی در منطقه روستاوی منابع برگتری از نفت و گاز کشف شده‌است.

سه شرکت عمده نفتی در گرجستان فعال می‌باشند که عبارت اند از: نینوتسمیندا در منطقه نینوتسمیندا، شرکت نفتی لاریس در منطقه سامگرلو، و شرکت نفتی دولتی گرجستان به نام شرکت نفت گرجستان.

مسیرهای موجود و برنامه ریزی شده برای ذخایر انرژی به شرح زیر است:

• خط لوله باکو-سوپسا: این خط لوله که باکو در آذربایجان را به سوپسا در دریای سیاه متصل می‌سازد، فعال است. این خط روزانه حدود ۱۰۵۰۰ بشکه نفت را به تانکرهایی در آب‌های ساحلی سوپسا هدایت می‌کند.
• خط لوله باکو-تفلیس-جیهان: موافقت نامه بین گرجستان، آذربایجان و ترکیه در ززمینه ایجاد این خط به امضا رسیده و تصویب شده‌است.
• خط لوله گاز ترانس خزر: پیمان دولتی در مورد خط لوله گاز بین گرجستان، آذربایجان و ترکیه در حال پیشرفت می‌باشد.

گاز

گاز طبیعی در گرجستان تقریباً تمام بخش‌های صنعت و انرژی، کشاورزی و همه شهرها و شهرک‌های عمده را تحت پوشش قرار می‌دهد.

تولید گاز طبیعی در گرجستان در سال ۲۰۰۵ میلادی، ۲۰ میلیون متر مکعب برآورد شده‌است و میزان صادرات و واردات گاز، ۱٫۵ میلیارد متر مکعب ارزیابی گردیده‌است.

برق

پرونده:Enguridam.jpg

سد اینگوری

بر طبق برآوردهای منابع برق آبی، گرجستان جای مهمی را در بین کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) اشغال می‌کند و بسیاری از کشورهای خارجی از جمله فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، اتریش، یونان، پرتغال و صربستان جلوتر است. سیستم برق موجود گرجستان با ۵۳ نیروگاه تولید برق آبی و ۳ نیروگاه تولید برق حرارتی در ارتباط می‌باشد. بزرگترین نیروگاه برق آبی در دست باز سازی این کشور نیروگاه اینگوری با افزایش ظرفیت تولید برق از ۴۰۰ تا ۴۵۰ مگاوات به ۱۳۰۰ مگاوات می‌باشد.

نیروگاه‌های جدید برق آبی در دست احداث گرجستان، ناماخوانی با ۲۵۰ مگاوات، ژونتی با ۱۰۰ مگاوات، خادور با ۲۴ مگاوات، و کاختی با ۹٫۳ مگاوات ظرفیت می‌باشند.

زغال سنگ

معادن زغال سنگ متعددی در گرجستان وجود دارد معدن تقوارچلی با ۲۵۰ میلیون تن ذخیره زغال سنگ و تقیبولی با ۸۰ میلیون تن ذخیره از مهم ترین آن‌ها به شمار می‌رود.

تولید زغال سنگ در گرجستان در سال ۲۰۰۳ میلادی، ۵۰۰۰ تن بوده‌است. این کشور در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۳ میلادی، از نظر میزان تولید زغال سنگ سخت، رتبه ۵۶ جهان را به خود اختصاص داده‌است. ،

حمل و نقل

جاده‌ها

همه نواحی و مراکز اداری گرجستان از جمله بسیاری از روستاها با شبکه شاهراه‌ها و جاده‌هایی که سراسر کشور را تحت پوشش قرار می‌دهد، مرتبط هستند.

در مجموع راه‌های آسفالته گرجستان حدود ۲۰۰۰۰ کیلومتر است که این کشور طرح‌هایی هم برای گسترش جاده‌ها و به خصوص بزرگراه‌ها در دست اجرا دارد که از جمله مهم ترین آن‌ها ساخت یک بزرگراه شش بانده بندر دریای سیاه به تفلیس و از آبخازیا تا مرز آذربایجان می‌باشد.

راه آهن

پرونده:VMK-003 in Batumi.jpg

راه آهن گرجستان

راه آهن گرجستان درمسیر تفلیس-سامتردیا ارتباط سه کشور قفقاز و روسیه را با گذر از سواحل دریای سیاه به سمت شمل از طریق آبخازیا ممکن می‌سازد.

مسیرهای کوتاه تر داخل گرجستان، اکثر شهرهای این کشور را به هم مرتبط می‌سازد. در مقایسه با کشورهای همجوار قدرت کشش راه آهن این کشور به دلیل اینکه اغلب لکوموتیوها و واگن‌ها در همین کشور تولید شده‌اند، بالا می‌باشند.

خطوط هوایی

پرونده:Georgian Airways. Boeing 737-529 (Alan Lebeda, August 2004).jpg

جرجین ایرلاین

کشور گرجستان از سامانه حمل و نقل هوایی داخلی پیشرفته‌ای برخوردار است. البته به دلیل وقوع جنگ‌های داخلی، تجهیزات و امکانات حمل و نقل هوایی آن خسارات زیادی دیده‌است.

در گرجستان ۶ فرودگاه قابل استفاده برای هواپیماهای غیرنظامی وجود دارد. در بین این فرودگاه‌ها، فرودگاه‌های تفلیس، باتومی و سوخومی از اهمیت خاص برخوردار هستند.

در حال حاضر از تفلیس شبکه خطوط هوایی برای مقاصد باکو، ایروان، تهران، سوخومی، نالچیک، مینرالنی ودی، تاشکند، کیف و مسکو برقرار است.

بنادر و کشتیرانی

پرونده:Georgian coast guard in the port of Batumi.jpg

بندر باتومی

اهمیت حمل و نقل دریایی برای گرجستان هنگامی ک راه آهن کشور به طرف شمال از طریق آبخازیا قطع شد، کاملاً مشخص گردید. بنادر دریای سیاه در تامین کالا نه فقط گرجستان بلکه برای حتی کشور ارمنستان نیز ایفای نقش دارند.

طبق گزارش‌های سال ۲۰۰۷ میلادی، بندر پوتی از جمله بزرگترین بنادر دریای سیاه به شمار می‌آید زیرا بخشی از راهروی تراسیکا می اشد. میزان مبادلات بندر پوتی در سال ۲۰۰۶ میلادی، ۷ میلیون تن گزارش شده‌است که۹٫۱٪ رشد سالانه آن می‌باشد. و

بازرگانی خارجی

هرچند در سال‌های گذشته به دلیل بی‌ثباتی سیاسی و به تبع آن فقدان امنیت لازم جهت سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت و ریسک پذیری بالا در این کشور، گرایش اندکی از سوی بخش دولتی و تاحدودی بخش خصوصی کشورها در ورود به بازار گرجستان مشاهده گردیده‌است، اما در دههٔ اخیر با توجه به شرایط جدید و نسبتاً مطلوب این کشور که تا حدودی از دامنه بحران‌های موجود در آن کاسته شده؛ به درجه‌ای از امنیت و ثبات رسیده‌است. این مناسبات در حال توسعه در همه زمینه‌ها بوده‌است و حجم مبادلات بازرگانی این کشور با سایر کشورهای جهان سیر صعودی داشته‌است.

صادرات و واردات

در سال ۲۰۰۵ میلادی، واردات کالا و خدمات ۵۴٪ از تولید ناخالص داخلی و صادرات کالا و خدمات ۴۲٪ از تولی ناخالص داخلی ر به خود اختصاص داده‌است.

صادرات این کشور عمدتاً به کشورهای روسیه، ترکیه، آذربایجان، ترکمنستان، بلغارستان، ارمنستان و اوکراین بوده‌است.

واردات گرجستان نیز عمدتاً از کشورهای روسیه، ترکیه، آذربایجان، اوکراین، آلمان، آمریکا و ترکمنستان می‌باشد.

سیاست

پس از استقلال گرجستان در سال ۱۳۷۰ (۱۹۹۱)، ادوارد شواردنادزه وزیر خارجه پیشین شوروی، به عنوان نخستین رییس جمهور کشور برگزیده شد. گرجستان از همان زمان برسر جمهوری‌های خودمختار اوستیای جنوبی و آبخازیا با روسیه اختلاف داشت، چرا که روسیه اجازه نمی‌داد که گرجستان، حاکمیت خود را در این دو منطقه اعمال کند. ولی به دلیل ضعف گرجستان و نیز نزدیکی دولت وقت - به ویژه شخص شواردنادزه - به روسیه، این کشور تن به مصالحه با روسیه داد و پذیرفت که در امور جمهوری‌های خودمختار اوستیای جنوبی و آبخازیا دخالت نکند و با حضور نیروهای روسی در این دو منطقه مخالفتی نداشته باشد.

اما پس از انقلاب گل رز در سال ۱۳۸۲ در گرجستان که با پشتیبانی آمریکا صورت گرفت و منجر به برکناری دولت متمایل به روسیه و روی کارآمدن دولت غربگرای میخاییل ساکاشویلی شد، اوضاع سیاسی این کشور دگرگون شد. دولت جدید سیاست دوری از روسیه و نزدیکی به غرب (به ویژه آمریکا) را در پیش گرفت. همچنین این کشور خواهان عضویت در اتحادیه اروپا و ناتو شد.

در مرداد ۱۳۸۷ و همزمان با بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۰۸ پکن، ارتش گرجستان برای بازگرداندن اوستیای جنوبی به خاک خود، به این منطقه یورش برد که با واکنش شدید روسیه مواجه شد و مجبور به عقب‌نشینی شد. اکنون روسیه تنها کشوری است که استقلال دو منطقهٔ آبخازیا و اوستیای جنوبی را به رسمیت شتاخته‌است و با حضور نیروهای خود در این دو منطقه، عملاً کنترل آنها را در دست دارد.

اگرچه در سال ۲۰۰۴ فضای اندکی برای همکاری سازمان ناتو با گرجستان به‌وجود آمد اما به‌دنبال جنگ سال ۲۰۰۸ این همکاری رو به افول نهاد. از حدود سال ۲۰۰۸ نه‌تنها ریاست‌جمهوری آمریکا و رهبران اروپایی تمایلی به همکاری با گرجستان نشان ندادند بلکه اکثر مردم این کشور نیز همکاری با ناتو را برای کشور خود بدون منفعت ارزیابی کردند به‌گونه‌ای که میزان حمایت مردم گرجستان از این مسئله از ۷۰ درصد در سپتامبر ۲۰۰۸ به ۱۱ درصد در فوریه ۲۰۰۹ رسید.

نقشهٔ گرجستان

پرونده:Un-georgia.png

نقشهٔ گرجستان

پیوند به بیرون

• تفلیس. کام | پایگاه اطلاع رسانی اخبار، وقایع و رویدادهای گرجستان - TEFLIS.COM

جستارهای وابسته

• ایبریا
• فرهنگ گرجی
• مردم گرجی
• زبان گرجی
• ادبیات گرجی
• خط گرجی
• خوشنویسی گرجی
• رقص گرجی
• تاریخ گرجستان
• پرچم گرجستان
• سرود ملی گرجستان
• نشان ملی گرجستان
• اسلام در گرجستان
• جمهوری سوسیالیستی گرجستان شوروی

منابع

• مولیانی، سعید. جایگاه گرجی‌ها در تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران. اصفهان: یکتا، ۱۳۷۹ ISBN 964-7016-26-3. خانهٔ کتاب.
• باتوانی، امام قلی. جغرافیای گرجستان. خوانسار: ارمغان قلم، ۱۳۸۱.
• امیراحمدیان، بهرام. جغرافیای کامل قفقاز. تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ۱۳۸۱.
• امیراحمدیان، بهرام. جغرافیای گرجستان. تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی، ۱۳۷۷.
• امیراحمدیان، بهرام. جغرافیای قفقاز. تهران: وزارت امور خارجه، ۱۳۷۶.
• معظمی گودرزی، پروین. گرجستان. تهران: وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، ۱۳۷۸.
• سالنامه آماری کشور. ۱۳۸۵.
• امیراحمدیان، بهرام. گرجستان. تهران: موسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، ۱۳۷۵.
• وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. گرجستان. چاپ اول. تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، ۱۳۸۸.
• سازمان جغرافیایی ن. م؛ اداره اطلاعات جغرافیایی. چاپ اول. تهران: انتشارات سهره-زیتون سبز، ۱۳۹۰.
• صفری، حمید. گرجستان. چاپ اول. تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر، ۱۳۸۹.
• دفتر برنامه ریزی و تالیف کتاب‌های درسی. تاریخ معاصر ایران. چاپ ششم. تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران، ۱۳۹۰.
• گگوچادزه، لیلا. دستور زبان گرجی برای فارسی زبانان. ترجمه فردین کمایی. رشت: دانشگاه گیلان، ۱۳۸۲.
• احمدی لفورکی، بهزاد و میررضوی، فیروزه. راهنمای منطقه خزر و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی. تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر، ۱۳۸۳.
• شاردن، ژان. سفرنامه شاردن. ترجمه اقبال یغمایی. تهران: انتشارات توس، ۱۳۷۲.
• فصلنامه علمی و صنتعی ایران. بهار ۱۳۷۸.
• شناخت بازار گرجستان و راه‌های دستیابی به آن. موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی. مرداد ۱۳۸۱.
• افشردی، محمدحسین. ژئوپلیتیک قفقاز و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات دانشکده فرماندهی وستاد؛ دوره عالی جنگ، ۱۳۸۱.

الگو:امتیازات و قراردادها در دوره قاجار