شُکاک (از اهل حدیث)

محمد مقدسی می نویسد: «اهل حدیث را به چهار لقب مذموم ملقب کرده اند: حشویه، شکاک، نواصب و مجبره». همچنین می نویسد: «شکاک در نزد فرق مختلف، معنی مختلفی دارد. در نزد اصحاب کلام (متکلمین) کسی است که در مسئله قرآن (یعنی خلق قرآن ) متوقف شده باشد و در نزد کرامیه کسی است که در ایمان قائل به استثناء است».

محمد مقدسی هم چنین می نویسد: «چهار اسم معنای یک سانی دارند: زعفرانیه، واقفیه، شکاک و رُستاقیه ». باید توجه داشت که احتمالاًً تردید زعفرانیه در مسئله خلق قرآن باعث نام گذاری ایشان به شکاک شده است و احتمالاًً به واسطه همین تردید و توقف است که عده ای از اهل حدیث را که سفیان ثوری از جمله آنان است، شکیه خوانده اند.

فرقه ساویه که از فرق اهل حدیث می باشند به شکاک ملقب شده و عبدوسیه که قائل بودند به این که ما نمی توانیم از روی قطع، شهادت به ایمان خود بدهیم نیز، شکوکیه نامیده شده اند.

رک: شکیه، عبدوسیه.

عبدالمنعم حفنی می نویسد: «شکاک کسانی هستند که می گویند: «ما مؤمن هستیم ان شاءالله». نام صحیح ایشان شائیه است».

محمد جواد مشکور به نقل از مطهر مقدسی در البدء و التاریخ، این گروه را شکاک یه نامیده است، درحالی که در مأخذ مذکور، به شکاک اشاره شده است.

آیت الله سید مهدی روحانی ظاهر عبارت فرق الشیعة را چنان دانسته که گویی شکاک و بتریه، یک فرقه اند. عین همین نکته در مورد عبارت المقالات و الفرق سعد اشعری نیز صادق است.