|
|
| سطر ۱: |
سطر ۱: |
| − | {{Coord|۳۷|۴۲|N|۴۵|۱۹|E|type:waterbody_region:IR_scale:400000|display=title}}
| |
| − | {{Infobox lake
| |
| − | | lake_name = دریاچه ارومیه{{سخ}}نام باستانی: چیچَست
| |
| − | | image_lake = Lake urmia.jpg
| |
| − | | alt_lake =
| |
| − | | caption_lake =تصویر مربوط به ۱۹۸۴ میلادی
| |
| − | | image_bathymetry =
| |
| − | | alt_bathymetry =
| |
| − | | caption_bathymetry =
| |
| − | | location = [[ایران]], [[استان آذربایجان شرقی|آذربایجان شرقی]]{{سخ}}[[استان آذربایجان غربی|آذربایجان غربی]]
| |
| − | | coords = {{coord|۳۷|۴۲|N|۴۵|۱۹|E|}}
| |
| − | | type =
| |
| − | | inflow =
| |
| − | | outflow = تبخیر
| |
| − | | catchment = ۵۱٬۸۷۶ کیلومتر مربع
| |
| − | | basin_countries = ایران
| |
| − | | date-built =
| |
| − | | date-flooded =
| |
| − | | length = ۱۴۰ کیلومتر
| |
| − | | width = ۵۵ کیلومتر
| |
| − | | area = ۵۲۰۰ کیلومتر مربع
| |
| − | | depth =
| |
| − | | max-depth = {{convert|۱۶|m|ft|abbr=on}}
| |
| − | | volume =
| |
| − | | residence_time =
| |
| − | | shore =
| |
| − | | elevation =۱۲۶۷ متر
| |
| − | | frozen =
| |
| − | | islands = ۱۰۲
| |
| − | | cities =
| |
| − | | reference =
| |
| − | }}
| |
| − | [[پرونده:Azerbajan in Abbasid Caliphate.jpg|200px|بندانگشتی|نقشه دریاچه ارومیه (در نقشه با نام اورمیه) در [[استان آذربایجان]] در دوره [[خلفای عباسی]]]]
| |
| − |
| |
| − | [[پرونده: L.OF Shahi daryacheh oroumieh.JPG|200px|farme|بندانگشتی|چپ|نقشه دریاچه ارومیه در [[نقشه ایران در دوره افشاریه]].{{سخ}}نام دریاچه در نقشه، دریاچه شاهی ذکر شده‌است.]]
| |
| | | | |
| | '''دریاچه اُرومیه''' با نام سابق '''دریاچه رضاییه''' در شمال غربی [[ایران]] و در منطقهٔ [[آذربایجان]] واقع شده‌است. این دریاچه طبق آخرین تقسیمات کشوری، بین دو استان [[استان آذربایجان شرقی|آذربایجان شرقی]] و [[استان آذربایجان غربی|آذربایجان غربی]] تقسیم شده‌است. دریاچهٔ ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچهٔ داخلی [[ایران]] و دومین دریاچهٔ آب‌شور دنیا است.<ref>شماره ۹۲۰ روزنامهٔ شرق؛ صفحهٔ ۲۲</ref> آب این دریاچه بسیار شور بوده و عمدتاً از رودخانه‌های [[زرینه‌رود]]، [[سیمینه‌رود]]، [[تلخه رود]]، [[گادر]]، [[باراندوز]]، [[شهرچای]]، [[نازلو]] و [[زولا]] تغذیه می‌شود. | | '''دریاچه اُرومیه''' با نام سابق '''دریاچه رضاییه''' در شمال غربی [[ایران]] و در منطقهٔ [[آذربایجان]] واقع شده‌است. این دریاچه طبق آخرین تقسیمات کشوری، بین دو استان [[استان آذربایجان شرقی|آذربایجان شرقی]] و [[استان آذربایجان غربی|آذربایجان غربی]] تقسیم شده‌است. دریاچهٔ ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچهٔ داخلی [[ایران]] و دومین دریاچهٔ آب‌شور دنیا است.<ref>شماره ۹۲۰ روزنامهٔ شرق؛ صفحهٔ ۲۲</ref> آب این دریاچه بسیار شور بوده و عمدتاً از رودخانه‌های [[زرینه‌رود]]، [[سیمینه‌رود]]، [[تلخه رود]]، [[گادر]]، [[باراندوز]]، [[شهرچای]]، [[نازلو]] و [[زولا]] تغذیه می‌شود. |
| | | | |
| − | == حوضهٔ آبریز ==
| |
| − | [[حوضهٔ آبریز]] دریاچه ارومیه، ۵۱٬۸۷۶ کیلومتر مربع است<ref>شماره ۹۲۰ روزنامه شرق/صفحه ۲۲</ref> که پیرامون ۳٪ مساحت کل کشور ایران را دربر می‌گیرد.
| |
| − |
| |
| − | این حوضه با داشتن دشت‌هایی مانند دشت [[تبریز]]، [[ارومیه]]، [[بناب]]، [[مهاباد]]، [[میاندوآب]]، [[نقده]]، [[سلماس]]، [[پیرانشهر]]، [[آذرشهر]] و [[اشنویه]]، یکی از کانون‌های ارزشمند فعالیت [[کشاورزی]] و [[دامداری]] در ایران به‌شمار می‌رود.
| |
| − |
| |
| − | دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دایمی آسیای غربی است که در شمال غرب [[فلات ایران]] قرار گرفته‌است. [[پارک ملی دریاچه ارومیه]] پس از [[مرداب انزلی]]، از جالب‌ترین و نغزترین زیستگاه‌های طبیعی جانوران در ایران به‌شمار می‌رود.
| |
| − |
| |
| − | == پوشش جانوری ==
| |
| − | {{اصلی|پوشش جانوری دریاچه ارومیه}}
| |
| − | آب دریاچهٔ ارومیه بسیار شور و میزان نمک محلول در آن دو برابر [[اقیانوس|اقیانوس‌ها]] است. به این دلیل، هیچ ماهی و [[نرم‌تنان|نرم‌تنی]] به جز گونه‌هایی از [[سخت‌پوستان]] ([[آرتمیا]])، [[دیاتوم|دیاتوم‌ها]] و [[فیتوپلانکتون|فیتوپلانکتون‌ها]] در آن زندگی نمی‌کنند<ref name="iranica">{{یادکرد وب | عنوان=Urmia, Lake | نشانی=http://www.iranicaonline.org/articles/urmia-lake | ناشر=[[دانشنامه ایرانیکا|ENCYCLOPÆDIA IRANICA]] | تاریخ بازبینی=۲۳ اوت ۲۰۱۳ | کد زبان=en}}</ref> و آب آن هیچ‌وقت [[یخ]] نمی‌زند. [[شنا]] کنندگان نیز می‌توانند بر روی آب آن شناور بمانند.<ref>[http://isna.ir/isna/NewsView.aspx?ID=News-1186007 خبرگزاری ایسنا]، سرویس: بهداشت و درمان - عمومی، ۱۳۸۷/۰۶/۰۶ برابر با ۰۸-۲۷-۲۰۰۸ کد خبر: ۸۷۰۶-۰۱۹۵۶: بازدید: اوت ۲۰۰۸</ref>
| |
| − |
| |
| − | ۲۷ گونه [[پستاندار]]، ۲۱۲ گونه [[پرنده]]، ۴۱ گونه [[خزنده]]، ۷ گونه [[دوزیست]] و ۲۶ گونه [[ماهی]] [[حیات وحش]] این دریاچه را تشکیل داده‌اند.<ref>شمارهٔ ۹۲۰ روزنامهٔ شرق؛ صفحهٔ ۲۲</ref> دریاچهٔ ارومیه دارای ۱۰۲ [[جزیره]] است که همهٔ آن‌ها از سوی سازمان [[یونسکو]] به عنوان اندوختهٔ طبیعی جهان به ثبت رسیده‌اند.
| |
| − |
| |
| − | [[جزیرهٔ اشک|جزیرهٔ اِشک]]، زیستگاه پرندگان زیبای کوچک، از جمله [[مرغ آتش]] و [[تنجه]] و همچنین تعدادی [[گوزن زرد ایرانی]] و [[گوسفند|گوسفند وحشی]] ([[قوچ]] و [[میش]]) به آن انتقال داده شده‌اند.
| |
| − |
| |
| − | برای گشت و گذار در دریاچه و جزیره‌های آن می‌توان از دو [[کشتی]] [[سهند]] و [[نوح]]، یا [[قایق|قایق‌های]] گوناگون در [[بندر گلمانخانه]] بهره گرفت.
| |
| | | | |
| | == وجه تسمیه == | | == وجه تسمیه == |
| − | {{اصلی|ریشه نام ارومیه}}
| |
| | این دریاچه را در [[زبان سریانی]] '''ارمیا'''، در [[ارمنی]] اُرمی، در [[عربی]] ارمیه، در [[فارسی]] و [[ترکی]] [[عثمانی|عهد عثمانی]] '''ارومیه''' URMU GÖLÜ نوشته‌اند. | | این دریاچه را در [[زبان سریانی]] '''ارمیا'''، در [[ارمنی]] اُرمی، در [[عربی]] ارمیه، در [[فارسی]] و [[ترکی]] [[عثمانی|عهد عثمانی]] '''ارومیه''' URMU GÖLÜ نوشته‌اند. |
| | | | |
| سطر ۹۱: |
سطر ۳۹: |
| | | | |
| | == تاریخچه == | | == تاریخچه == |
| − | [[پرونده:AZARBAIJAN MAP.JPG|بندانگشتی|250px|قسمتی از [[نقشه ایران و توران در دوره قاجاریه]]، دریاچه ارومیه در سمت چپ نقشه مشهود است.]]
| |
| | | | |
| | نام کهن این دریاچه '''چیچَست''' بوده‌است. این واژه، واژه‌ای است از [[اوستایی (زبان)|زبان اوستایی]] و [[پارسی باستان]] و تلفظ آن '''چَئِچَستَ''' بوده‌است. | | نام کهن این دریاچه '''چیچَست''' بوده‌است. این واژه، واژه‌ای است از [[اوستایی (زبان)|زبان اوستایی]] و [[پارسی باستان]] و تلفظ آن '''چَئِچَستَ''' بوده‌است. |
| سطر ۱۰۶: |
سطر ۵۳: |
| | نام دریاچه در [[نقشه ایران در دوره افشاریه]]، دریاچه شاهی (L. of Shahi) ذکر شده‌است.<ref>{{یادکرد ویکی| عنوان =پرونده:Persian(IRAN) Empire ۱۷۴۷.jpg | پیوند =http://fa.wikipedia.org/wiki/پرونده:Persian(IRAN)_Empire_1747.jpg | زبان =فارسی| بازیابی =۱۲ آذر ۱۳۹۰}}</ref> | | نام دریاچه در [[نقشه ایران در دوره افشاریه]]، دریاچه شاهی (L. of Shahi) ذکر شده‌است.<ref>{{یادکرد ویکی| عنوان =پرونده:Persian(IRAN) Empire ۱۷۴۷.jpg | پیوند =http://fa.wikipedia.org/wiki/پرونده:Persian(IRAN)_Empire_1747.jpg | زبان =فارسی| بازیابی =۱۲ آذر ۱۳۹۰}}</ref> |
| | | | |
| − | == پارک ملی دریاچه ارومیه ==
| |
| − | {{اصلی|پارک ملی دریاچه ارومیه}}
| |
| − | پارک ملی دریاچه ارومیه با وسعت ۴۶۲۶۰۰ هکتار همچنین یکی از ۹ [[ذخیره‌گاه زیست‌کره]] در ایران است.<ref>[http://alborztour.com/information/289 ذخیره گاه زیست کره چیست؟] سایت تورهای طبیعت گردی البرز</ref>
| |
| | | | |
| − | == خشکیدن دریاچه ==
| |
| − | [[پرونده:Lake Urmia Shrinkage.png|بندانگشتی|سطح دریاچه ارومیه قبل و بعد از خشک شدن]]
| |
| − | این دریاچه در خطر خشک شدن کامل قراردارد و طی ۱۳ سال گذشته ۶ متر کاهش سطح داشته‌است. اختصاص ۹۰٪ منابع آبی منطقه به بخش کشاورزی، تبخیر زیاد در پی گرم شدن هوا و برداشت غیرمجاز از آبهای زیرزمینی در پی حفر چاه از دلایل خشک شدن این دریاچه می‌باشند. کارشناسان ابراز داشته‌اند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیست محیط منطقه را تغییر خواهد داد.<ref>[http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100916696345 کاهش آب دریاچه ارومیه]</ref><ref>روزنامه جام جم، چهارشنبه ۳۰ تیر ۱۳۸۹ صفحه ۱۵</ref>
| |
| − | ولی هنوز اقدام جدی برای نجات دریاچه صورت نگرفته<ref>[http://www.radiofarda.com/content/f6_iran_oroomieh_tabriz/3545583.html رادیوفردا]</ref>
| |
| − | در اعتراض به خشک شدن دریاچه در فروردین سال ۱۳۹۰ اعتراضی صورت گرفت.<ref>[http://www.radiofarda.com/content/f6_iran_oroomieh_tabriz/3545583.html رادیوفردا]</ref>
| |
| − |
| |
| − | یکی از طرح‌هایی که برای نجات دریاچه ارومیه مطرح شده انتقال آب از نقاط دیگر به ویژه [[رود ارس]] است. به گفتهٔ نماینده ارومیه در مجلس [[نادر قاضی‌پور]]، تنها راه نجات دریاچه ارومیه آبهای رود ارس و شهرستان [[پیرانشهر]] است. اما این ایده با مخالفت‌هایی روبروست. روزنامه اقتصاد پویا در سرمقاله‌ای مقصر خشکیدن دریاچه ارومیه را مردم و نمایندگانی می‌داند که برای تأمین نیازهای کشاورزی و خانگی آذربایجان بارها خواستار انتقال آب رودخانه‌هایی که به دریاچه ارومیه می‌ریزند به نقاط دیگر شده‌اند و از حکومت درخواست داشتند تا آب این رودخانه‌ها برای تأمین نیاز باغ‌های [[مراغه]] و دیگر شهرهای استان استفاده شود و یا با فشار بسیار بر مسئولین طرح میان‌گذر دریاچه ارومیه را اجرایی کردند. بر اساس این نظریه برای نجات دریاچه ارومیه به جای خشکاندن ارس و از بین بردن زمین‌های بارور نقاط دیگر باید از مصرف آب کاسته و به وزارت نیرو اجازه داده شود تا آب رودخانه‌هایی را که به طور طبیعی به این دریاچه می‌ریخته‌اند دوباره به سوی آن رها کند.<ref>[http://www.payvand.com/news/11/sep/1013.html Iran: Political row over drying of Lake Oroumiyeh] Radio Zamaneh</ref>
| |
| − |
| |
| − | در مرداد ماه سال ۱۳۹۰ مجلس شورای اسلامی با دو فوریّت طرح انتقال آب به دریاچه ارومیه موافقت نکرد<ref>[http://hamshahrionline.ir/news-143309.aspx همشهری آنلاین]</ref> و این امر به احتمال زیاد به بحرانی‌تر شدن اوضاع دریاچه دامن خواهد زد، علاوه بر این پیش بینی می‌شود در صورت خشک شدن احتمالی دریاچه شاهد بارش باران نمک در بسیاری از استان‌های همجوار باشیم و در ادامه این امر منجر به آواره شدن ۱۳ میلیون نفر خواهد شد<ref>[http://hamshahrionline.ir/news-143362.aspx همشهری آنلاین ]</ref>
| |
| − |
| |
| − | [[پرویز کردوانی]] جغرافیدان ایرانی که «پدر کویرشناسی ایران» لقب گرفته‌است درباره خشک شدن این دریاچه می‌گوید «همین که می‌گویند اگر این دریاچه خشک بشود، علاوه بر کشاورزی، روستاها و شهرها هم از بین می‌روند. و یا این که از بس کشاورزی را توسعه داده‌اند، دریاچه خشک شده است، غلط است. گویا که آب از دریاچه برداشته‌اند و زراعت را گسترش داده‌اند.» وی از مخالفان احیای دریاچه ارومیه است و معتقد است دریاچه ارومیه بیمار است و مداوا نمی‌شود بایستی از آن دل کند و به جایش پارک انرژی، گیاهی، حیوانی درست کنیم. وی وجود چاه‌های بسیار زیاد در پیرامون دریاچه را یکی از علل کم شدن آب دریاچه بر می‌شمرد. وی بر این عقیده است که در اطراف دریاچه ارومیه فقط ۴ هزار چاه باید وجود داشته باشد نه ۲۴ هزار. وی همچنین می‌گوید «نباید آب به دریاچه ارومیه بدهید. باید گذشت کنید از این دریاچه. اگر آب ببندید، همه جا را خشک می‌کند. هیچ کجای دنیا مشابه دریاچه ارومیه نداریم. اصلاً این دریاچه از نظر اقتصادی به مفت هم نمی‌ارزید. فقط منظره قشنگ داشت. از این آب کسی استفاده نمی‌کرد. از لحاظ اقتصادی، اجتماعی، بخصوص زیست محیطی و از نظر سیاسی این دریاچه باید خشک شود و تبدیل شود به چیز دیگری. بایستی کاربری مکانی این دریاچه تغییر کند. دو تا از دریاچه‌های آمریکا هم خشک شد، اما تغییر کاربری داد و یکی را کرد مسابقه اتومبیل رانی.»<ref>[http://alef.ir/vdcb08b5frhb5gp.uiur.html?221063 عیب دریاچه ارومیه چیست؟ چرا خشک شده است؟] جامعه خبری تحلیل الف. ۱۴ مرداد ۱۳۹۳ (بازدید)، تاریخ انتشار: جمعه ۸ فروردین ۱۳۹۳</ref>
| |
| − |
| |
| − | [[پرونده:Super salt Ormia Lake- NW Iran.GIF|بندانگشتی|غروب زیبای ساحل [[دریاچه ارومیه]] در بندر شرفخانه شهرستان شبستر، استان آذربایجان شرقی ایران (عکس از قاسم حبیبی بی بالانی]]
| |
| − |
| |
| − | تا تیر ماه ۱۳۹۲ بیش از ۷۵ درصد از آب دریاچه ارومیه خشک شده بوده است.<ref name="bbcperurmia">{{یادکرد وب | عنوان=وضعیت دریاچه ارومیه 'ایران را تهدید می‌کند' | نشانی=http://www.bbc.co.uk/persian/iran/2013/07/130714_nm_lake_orumiyeh_water.shtml | ناشر=بی‌بی‌سی فارسی | تاریخ=۱۴ ژوئیه ۲۰۱۳ | تاریخ بازبینی=۲۳ اوت ۲۰۱۳}}</ref>
| |
| − |
| |
| − | == نگارخانه ==
| |
| − | <gallery>
| |
| − | پرونده:UrmiaLakeBridge.JPG|پل روگذر دریاچهٔ ارومیه (شهید کلانتری)
| |
| − | پرونده:UrmiaLake.jpg|«مشت عثمان»، کوچکترین جزیره دریاچه ارومیه
| |
| − | پرونده:Kazem Dashi.JPG|منطقه زیبای [[کاظم‌داشی]] در ساحل غربی دریاچه ارومیه
| |
| − | پرونده:Flag of Lake Urmia.jpg|پرچم رومیزی دریاچه ارومیه
| |
| − | پرونده:urumya lake.jpg|دریاچه ارومیه سال ۱۳۸۹
| |
| − | پرونده:Urmia Lake by Yoosef Pooranvari.jpg|غرب دریاچه ارومیه (مهر ۱۳۹۱)
| |
| − | پرونده:Urmia Lake1 by Yoosef Pooranvari.jpg|غرب دریاچه ارومیه (مهر ۱۳۹۱)
| |
| − | پرونده:Urmia Lake2 by Yoosef Pooranvari.jpg|غرب دریاچه ارومیه (مهر ۱۳۹۱)
| |
| − | پرونده:Urmia Lake3 by Yoosef Pooranvari.jpg|غرب دریاچه ارومیه (مهر ۱۳۹۱). با اینکه این قایق کیلومترها داخل دریاچه قرار داشت اما به نمک نشسته و قابل تحرک نبود.
| |
| − | </gallery>
| |
| | | | |
| | == پانویس == | | == پانویس == |
| سطر ۱۴۶: |
سطر ۶۲: |
| | * فرهنگ جغرافیایی شهرستان‌های کشور (شهرستان ارومیه)، سال [[۱۳۷۹ (خورشیدی)|۱۳۷۹]] | | * فرهنگ جغرافیایی شهرستان‌های کشور (شهرستان ارومیه)، سال [[۱۳۷۹ (خورشیدی)|۱۳۷۹]] |
| | | | |
| − | == جستارهای وابسته ==
| |
| − | * [[بزرگراه شهید کلانتری]]
| |
| − | * [[پل میان‌گذر دریاچه ارومیه]]
| |
| − | * [[بانوی ارومیه]]
| |
| − |
| |
| − | == پیوند به بیرون ==
| |
| − | * [http://earthobservatory.nasa.gov/IOTD/view.php?id=76327&src=iotdrss مقایسه مساحت دریاچه ارومیه در پایگاه Earth Observatory ناسا]
| |
| − | * [http://www.radiofarda.com/media/photogallery/24701313.html برداشت نمک از دریاچه ارومیه]
| |
| | | | |
| − | {{دریاهای جهان}}
| |
| − | {{ویکی‌انبار-رده|Lake Urmia}}
| |
| − | {{جزیره‌های ایران}}
| |
| − | {{استان آذربایجان غربی}}
| |
| | [[رده:آشور]] | | [[رده:آشور]] |
| | [[رده:استان آذربایجان شرقی]] | | [[رده:استان آذربایجان شرقی]] |
نسخهٔ کنونی تا ۱۳ دسامبر ۲۰۱۵، ساعت ۰۹:۰۹
دریاچه اُرومیه با نام سابق دریاچه رضاییه در شمال غربی ایران و در منطقهٔ آذربایجان واقع شده‌است. این دریاچه طبق آخرین تقسیمات کشوری، بین دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی تقسیم شده‌است. دریاچهٔ ارومیه، بزرگ‌ترین دریاچهٔ داخلی ایران و دومین دریاچهٔ آب‌شور دنیا است.[۱] آب این دریاچه بسیار شور بوده و عمدتاً از رودخانه‌های زرینه‌رود، سیمینه‌رود، تلخه رود، گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می‌شود.
وجه تسمیه
این دریاچه را در زبان سریانی ارمیا، در ارمنی اُرمی، در عربی ارمیه، در فارسی و ترکی عهد عثمانی ارومیه URMU GÖLÜ نوشته‌اند.
نام مذکور ایرانی به نظر نمی‌رسد. مؤلفان دربارة نام این دریاچه به گونه‌های مختلف داوری کرده‌اند:
پورداود نام اورمیه را ترکیبی از دو واژة آرامی «اور» به معنای شهر و «میاه» به معنای آب نوشته‌است. در هزوارش پهلوی، نوشتة آرامی «میاه» آب خوانده می‌شود، ولی در شهر نامیدن «اور» جای تردید است. «اور» در زبان عبری به معنای نور آمده‌است...
مینورسکی با تکیه به متنی سریانی که در آن اسم مکانی به نام ارمیت در کنار دریاچه مزبور آمده‌است، نام اورمیه را «ارمیه» (ارمیا) و به‌ظاهر سریانی خوانده‌است.
این‌نام در متون اسلامی به صورت اُرمیه و اُرمی آمده‌است. مردم محلی دریاچة مزبور را اورمی می‌نامند.
برخی مؤلفان ترک این دریاچه را ارومیه یا رومیه نوشته، و چنین پنداشته‌اند که منسوب به روم شرقی است.
این نظر در همة موارد قاطع نیست، زیرا در نوشته‌های برخی مؤلفان معاصر ترک نیز نام دریاچه به صورت اورمیه آمده‌است (در متون کهن ایرانی نام این دریاچه به صورت چیچست با یاء مجهول آمده‌است) واژه اوستایی چیچست به معنای درخشنده و شفاف است گمان می‌رود شوری و ذرات نمک فراوان موجب درخشندگی آن شده باشد. مؤلفان عهد اسلامی اغلب از شوری آب این دریاچه یاد کرده‌اند.[۲]
در شاهنامه فردوسی و در نسخه‌ای از نزهة القلوب نام چیچست به صورت خنجست آمده‌است (بارتولد، که آن را تصحیف همین اسم دانسته‌اند). از دیگر نامهای کهن این دریاچه، کبودان است.
استرابن که در حدود سده ۱م می‌زیسته، این دریاچه را کپوتا نوشته‌است. پورداود معتقد است نام دو هزار ساله کپوتا باید از واژه کپوت (کبود) در زبان پارسی باستان باشد. در منابع اسلامی نیز این نام به صورت دریای کبوذان و کبودان آمده‌است.[۳]
دریاچه اورمیه را درنوشته‌ها به نام جزیره‌های درون آن نیز خوانده‌اند. یکی از این جزیره‌ها کبودان است. شاید نام جزیره از نام دریاچه و یا به عکس گرفته شده باشد.
پورداود نام جزیره را برگرفته از نام دریاچه دانسته‌است.
بطلمیوس نام دریاچه را مارگیانه (مانتیانه، به احتمال مراغه) نوشته‌است.
هرودت از قومی با نام ماتینوی یاد کرده که به نام مانتیانه نزدیک است مینورسکی نام مانتیانه را با نام مانّاها که در حوالی این دریاچه می‌زیسته‌اند، نزدیک دانسته‌است ابوالفدا دریاچه مزبور را «بحیرة تلا» ضبط کرده، دژی را نیز بر کوهی در این دریاچه به همان نام نامیده، و مدعی شده‌است که هلاکو اموال خود را در آن دژ نهاده بود.
طبری از دژ نام برده، و نوشته‌است که محمد بن بعیث در ۲۲۰ق به دژی در میان این دریاچه که شاهی نامیده می‌شد، رفت.
پورداود می‌نویسد که این دریاچه را گاه به نام یکی از جزیره‌های بزرگ کوهستانی آن که «شاهی» نام دارد، دریاچة شاهی خوانند.
حمدالله مستوفی آن را به نامهای بحیرة چیچست، دریای شورِ طسوج (طروج) نامیده‌است.
این دریاچه را اصطخری «بحیرة الشراة» نیز نامیده که به معنای دریاچة خوارج است. این نام به احتمال از آنجا ناشی شده که به نوشتة یاقوت در کوه جزیرة وسط دریاچه، دژی استوار وجود داشته که ساکنانش بر والیان آذربایجان عاصی بوده‌اند. محتمل است این همان جزیرة شاهی یا شاهو باشد که طبری (همانجا) از آن یاد کرده، و رشیدالدین آن را «شاهوتله» نوشته‌است[۴]
تاریخچه
نام کهن این دریاچه چیچَست بوده‌است. این واژه، واژه‌ای است از زبان اوستایی و پارسی باستان و تلفظ آن چَئِچَستَ بوده‌است.
دریاچهٔ چیچست در اسطوره‌های ایرانی نقشی بنیادین دارد. عرصهٔ بسیاری از رویدادهای مهم زندگی کیخسرو، کرانهٔ این دریاچه بوده‌است.
دژ بهمن که کیخسرو در نبردی غول‌آسا و سهمگین آن را می‌گشاید و از چنگ دیوان به در می‌آورد، در نزدیکی همین دریاچه بوده و بسیاری از اسطوره‌های دیگر.
در دوران پهلوی به مناسبت پادشاهی رضاشاه پهلوی، به این دریاچه نام رضائیه داده شد.
دریاچهٔ ارومیه یکی از زیستگاه‌های طبیعی مهم در منطقهٔ آذربایجان که در عین حال برای ورزش‌های آبی همانند شنا، قایقرانی و اسکی روی آب نیز بسیار مناسب می‌باشد، در آستانهٔ خشک شدن است. این دریاچه که با سواحل زیبا و آب‌شور خود گردشگران بسیاری را در فصول مختلف و علی‌الخصوص در تابستان به‌سوی خود جلب می‌نماید، از نظر داشتن موادّ معدنی گوناگون، دارای یکی از کمیاب‌ترین منابع طبیعی بوده و امروزه با تهدیدی بسیار جدی روبروست.
نام دریاچه در نقشه ایران در دوره افشاریه، دریاچه شاهی (L. of Shahi) ذکر شده‌است.[۵]
پانویس
الگو:پانویس
منابع
↑ شماره ۹۲۰ روزنامهٔ شرق؛ صفحهٔ ۲۲
↑ الگو:Harvnb
↑ الگو:Harvnb
↑ الگو:Harvnb
↑ الگو:یادکرد ویکی
