جلال الدین رومی: تفاوت بین نسخه‌ها
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | جلال الدین رومی مشهور به جلال الدین بلخی، ملقب به خداوندگار،و مشهور به مولوی، مولانا و مولانای روم، 604ـ672 هجری قمری، شاعر و عارف و حکيم ايرانی مقيم آسيای صغير (و به همين سبب معروف به رومی)، که همه آثارش به زبان فارسی است و طريقه مولويه را که دنباله آن هنوز در ترکيه امروز موجود است، تأسيس کرده است. مولوی در بلخ به دنيا آمد. پدرش بهاء الدين ولد که در آن شهر مسند تدريس و فتوی داشت، به سبب رنجش خاطر سلطان محمد خوارزمشاه، هنگامی که جلال الدین کودک بود، از بلخ بيرون آمد، و سرانجام رخت به قونيه کشيد، و در آنجا ماند تا وفات يافت (628هـ .ق). هنگام وفات پدر، جلال الدین 24 ساله بود، و بر جای پدر به وعظ و فتوی پرداخت. چندی بعد برهان محقق ترمذی از خراسان به قونيه آمد و جلال الدین جوان را تحت ارشاد و تربيت خويش گرفت و او را يک چند به حلب و دمشق فرستاد و تدريجاً با معارف صوفيه آشنايی تمام داد. تا چند سالی بعداز وفات برهان محقق (638هـ .ق)، جلال الدین همچنان در مسند تدريس مستقر بود تا آن که شمس تبريزی به وي پيوست (642هـ .ق)، و از صحبت شمس، انقلابی روحانی در وجود او پديد آمد که ترک مسند تدريس و فتوی گفت، و اين امر سبب نارضائی و خشم مريدان مولانا شده، مريد و مراد را سرزنش ها کردند، و عاقبت شمس تحت فشار مريدان مولانا، بعد از آن که به دمشق سفر کرد(643هـ .ق)، کوشيد يک چند خود را از مولانا دور نگهدارد و ممکن نشد و عاقبت به قونيه بازگشت(644هـ .ق)، اما چندی بعد بناگاه ناپديد شد(645هـ .ق)، و افسانه ای شايع گشت که به دست مريدان مولانا کشته شده است. اين شايعه بی شک در عهد حيات مولوی وجود نداشته است و بعدها به وجود آمده زيرا بعد از غيبت شمس، چندين بار مولوی به جستجوی او به دمشق سفر کرده اما از آن گمشده نشانی نيافت. بعد از آن، مولانا مسند تدريس و فتوی را ترک گفته به تربيت صوفيه و مراقبت باطن پرداخت. ارتباط و اتصال او با شيخ صلاح الدين فريدون زرکوب و سپس تعلق و ارتباط با حسام الدين چلبی در اين دوره از عمر (647ـ672هـ .ق) يک چند او را سخت مشغول داشت، و در واقع مقداری از غزليات ديوان شمس به نام همين صلاح الدين زرکوب گفته شده، و مثنوی هم که مهمترين اثر عرفانی ادب فارسی است به خواهش و تشويق حسام الدين چلبی به وجود آمده است. وفات مولانا در جمادی الاخر سال 672ق در قونيه و در پايان بيماريی که ظاهراً تب محرقه بوده است، روی داد. تعليم جلال الدین در مثنوی از زبان نی بيان مي شود، به اعتقاد وی انسان مبدأ و اصلی دارد و هدف تمامی مساعی و مجاهدات وی آن است که بار ديگر به اصل خويش راجع شود. اين طلب وصل، که جز طلب اصل نيست، راه نيلِ بدان، تمسک به شريعت و گذر از طريقت است تا نيل به حقيقت که هدف وصل همان است، حاصل آيد. | |
| − | + | از اين رو، مولوی به شريعت که وسيله تهذيب و رياضت نفس است اهميت خاص مي دهد، نه به ترک شريعت و تسليم به شطحيات صوفيه را توصيه ميکند و نه گرايش به فقر و عزلت و رهبانيت را تبليغ مينمايد. وی در باب اخلاق و تربيت نيز نکته سنجيهای بديع دارد. سرچمشه خوشيها را جان مي شمارد و لذات معنوی را که قابل سلب و انتزاع نيست، بر لذات جسماني که فانی است ترجيح مي دهد. اخلاص و پاکی نيت را هم در علم و هم در عمل لازم می داند و تأکيد مي کند که انسان بايد در اعمال خود جز به خدا نظر نداشته باشد. (دائرةالمعارف فارسي، مصاحب، ج1، ص743) | |
| − | از | + | |
نسخهٔ ۵ مهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۰۳:۴۳
جلال الدین رومی مشهور به جلال الدین بلخی، ملقب به خداوندگار،و مشهور به مولوی، مولانا و مولانای روم، 604ـ672 هجری قمری، شاعر و عارف و حکيم ايرانی مقيم آسيای صغير (و به همين سبب معروف به رومی)، که همه آثارش به زبان فارسی است و طريقه مولويه را که دنباله آن هنوز در ترکيه امروز موجود است، تأسيس کرده است. مولوی در بلخ به دنيا آمد. پدرش بهاء الدين ولد که در آن شهر مسند تدريس و فتوی داشت، به سبب رنجش خاطر سلطان محمد خوارزمشاه، هنگامی که جلال الدین کودک بود، از بلخ بيرون آمد، و سرانجام رخت به قونيه کشيد، و در آنجا ماند تا وفات يافت (628هـ .ق). هنگام وفات پدر، جلال الدین 24 ساله بود، و بر جای پدر به وعظ و فتوی پرداخت. چندی بعد برهان محقق ترمذی از خراسان به قونيه آمد و جلال الدین جوان را تحت ارشاد و تربيت خويش گرفت و او را يک چند به حلب و دمشق فرستاد و تدريجاً با معارف صوفيه آشنايی تمام داد. تا چند سالی بعداز وفات برهان محقق (638هـ .ق)، جلال الدین همچنان در مسند تدريس مستقر بود تا آن که شمس تبريزی به وي پيوست (642هـ .ق)، و از صحبت شمس، انقلابی روحانی در وجود او پديد آمد که ترک مسند تدريس و فتوی گفت، و اين امر سبب نارضائی و خشم مريدان مولانا شده، مريد و مراد را سرزنش ها کردند، و عاقبت شمس تحت فشار مريدان مولانا، بعد از آن که به دمشق سفر کرد(643هـ .ق)، کوشيد يک چند خود را از مولانا دور نگهدارد و ممکن نشد و عاقبت به قونيه بازگشت(644هـ .ق)، اما چندی بعد بناگاه ناپديد شد(645هـ .ق)، و افسانه ای شايع گشت که به دست مريدان مولانا کشته شده است. اين شايعه بی شک در عهد حيات مولوی وجود نداشته است و بعدها به وجود آمده زيرا بعد از غيبت شمس، چندين بار مولوی به جستجوی او به دمشق سفر کرده اما از آن گمشده نشانی نيافت. بعد از آن، مولانا مسند تدريس و فتوی را ترک گفته به تربيت صوفيه و مراقبت باطن پرداخت. ارتباط و اتصال او با شيخ صلاح الدين فريدون زرکوب و سپس تعلق و ارتباط با حسام الدين چلبی در اين دوره از عمر (647ـ672هـ .ق) يک چند او را سخت مشغول داشت، و در واقع مقداری از غزليات ديوان شمس به نام همين صلاح الدين زرکوب گفته شده، و مثنوی هم که مهمترين اثر عرفانی ادب فارسی است به خواهش و تشويق حسام الدين چلبی به وجود آمده است. وفات مولانا در جمادی الاخر سال 672ق در قونيه و در پايان بيماريی که ظاهراً تب محرقه بوده است، روی داد. تعليم جلال الدین در مثنوی از زبان نی بيان مي شود، به اعتقاد وی انسان مبدأ و اصلی دارد و هدف تمامی مساعی و مجاهدات وی آن است که بار ديگر به اصل خويش راجع شود. اين طلب وصل، که جز طلب اصل نيست، راه نيلِ بدان، تمسک به شريعت و گذر از طريقت است تا نيل به حقيقت که هدف وصل همان است، حاصل آيد. از اين رو، مولوی به شريعت که وسيله تهذيب و رياضت نفس است اهميت خاص مي دهد، نه به ترک شريعت و تسليم به شطحيات صوفيه را توصيه ميکند و نه گرايش به فقر و عزلت و رهبانيت را تبليغ مينمايد. وی در باب اخلاق و تربيت نيز نکته سنجيهای بديع دارد. سرچمشه خوشيها را جان مي شمارد و لذات معنوی را که قابل سلب و انتزاع نيست، بر لذات جسماني که فانی است ترجيح مي دهد. اخلاص و پاکی نيت را هم در علم و هم در عمل لازم می داند و تأکيد مي کند که انسان بايد در اعمال خود جز به خدا نظر نداشته باشد. (دائرةالمعارف فارسي، مصاحب، ج1، ص743)
