ابواسحاق کازرونی

دانشنامه ایران در شرح حال ابو اسحاق کازرونی مي‌نویسد: «ابراهیم بن شهریار بن زادان فرخ بن خورشید، معروف به شیخ مرشد (352 ـ 426 هـ. ق / 963ـ 1035م)، عارف، شاعر، مفسر، محدث و مؤسس سلسله کازرونیه (یا اسحاقیه ).

ابو اسحاق در نورد کازرون متولد شد. پدر و مادر وی از زردشت یانی بودند که پیش از ولادت او اسلام آورده بودند، اما نیای وی «زادان فرخ» در کیش زردشتی وفات یافت. وی در تنگ دستی به تحصیل پرداخت و به طریقت ابن خفیف مرشد پرآوازه عصر درآمد و در حالی که پرآوازه شده بود، در شیراز از حسین اکار خرقه گرفت.

در روایتی اغراق آمیز آورده اند که 24 هزار نفر از مردم شهر به دست او مسلمان شدند ولی آنچه مسلم است، اینکه ابواسحاق به سبب سعی در تبلیغ اسلام و جهاد با کفار، «شیخ غازی» خوانده مي‌شد. در عصر فرمانروایان آل بویه با زردشت یان آن دیار که اندک هم نبودند، درگیری هایی داشت که گاه به نزاع های سخت میان مسلمانان و زردشت یان مي‌انجامید.

طریقتی که ابو اسحاق آن را بنیان نهاد، از سویی تا هند و بلاد چین، و از سوی دیگر تا آناتولی و بغداد گسترش یافت. وی خانقاه را برای دستگیری از مستمندان و برآوردن حاجت آنان بنا کرد. گفته اند او خود 64 خانقاه بنا کرده است. »