طریقت فتح الله گولن

از صوفیه نورسیه.

حیدرزاده نائینی می نویسد: «این فرقه توسط یکی از پیروان سعید نورسی بنیانگذار طریقت نور، به نام فتح الله گولن تأسیس شد و اکنون نه تنها در تمام نقاط ترکیه دارای شعبه است، بلکه در فراسوی مرزها فعالیت گسترده ای را انجام می دهد. آن ها دارای امکانات بسیار گسترده ارتباطی بوده و برای ده ها هزار دانش آموز بی بضاعت خوابگاه ایجاد کرده اند. این طریقت با در اختیار داشتن یک شبک ه خصوصی تلویزیونی بزرگ و یک روزنامه پرتیراژ در کنار مؤسسات متعدد چاپ و انتشارات توانسته اند خود را به عنوان یکی از نیروهای اصلی ذی نفوذ در صحنه سیاست داخلی ترکیه معرفی سازند. این طریقت در حدود 200 باب مدرسه در خارج از کشور (از افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز گرفته تا کشورهای بالکان و اروپای شرقی) دارد و در این مدارس تدریس به زبان محلی، ترکی استانبولی و انگلیسی صورت می گیرد. در سال های پس از کودتای نظامی 1980 میلادی (برابر با 1359هـ. ش) فتح الله گولن توانسته بود با گرفتن نظر مساعد ارتش و نظام سیاسی ترکیه به علت حرکات شدیداً معتدل و اتخاذ خط مشی جدای از حرکت اسلام گرایان تندرو که خواهان تغییر در ارکان و اصول حاکم بر کشور بودند، به توفیقاتی دست یابد و بخش های عظیمی از طریقت نورجو را به دور خود جمع کند. فتح الله گولن و اعضای طریقت او حاضر به پذیرش هیچ لقب خاصی نشده اند. هر زمانی که از وی خواسته می شد در خصوص راست دینی یا جریانات اسلام گرای تندرو اظهار نظر کند، این جمله را به کرات بر زبان می راند: «ما با آن ها فرق داریم، ما با اسلام گرایان رادیکال فرق داریم، اگر با روحیه تساهل و تسامح با ما برخورد نکنید، در واقع اسلام تندرو را قدرتمندتر ساخته اید».

رسانه های ارتباط جمعی در اختیار طریقت وی، همگی در جهت موافق نهادهای دولتی حرکت می کردند. از این جهت فتح الله گولن به مدت زیادی مورد شماتت و گله شدید گروه های اسلامی واقع گردید. فتح الله گولن در مقابل جدال نهادهای دولتی لائیک با اسلام سیاسی نقش خنثی و کم رنگی داشت و بر خلاف این روند خود را طرفدار تسامح و تساهل نشان می داد. تا سال 1999 میلادی فتح الله گولن نه تنها در آسیای مرکزی و قفقاز مدارس متعددی را بنیان نهاد، بلکه در دوردست ترین کشورهای جهان هم مدارسی تأسیس کرد که بیشتر آن ها را از نزدیک ندیده بود. علاوه بر آن وی این امکان را ایجاد کرد که دانش آموزان فقیر با استعدادهای درخشان بتوانند از مواهب آموزشی برخوردار شوند. این دلایل باعث شد که طریقت نورجو بارها از سوی نهادها و مسئولین دولتی به علت بسط فرهنگی ترکی در خارج از مرزهای ملی ترکیه مورد تشویق قرار گیرد. سخنرانی های وی با حساسیت خاصی از سوی مردم تعقیب می شود. وعظ وی در مساجد به صورت تصویری ضبط می شود و سپس به صورت نوار ویدئویی به علاقمندان عرضه می گردد. فتح الله گولن ناگهان در ژوئن 1999 میلادی (برابر تیرماه 1378هـ. ش) به عنوان فردی که با حرکت زیرزمینی خواهان تغییر تدریجی نظام سیاسی بوده است، مطرح شد. چهره این رهبر مذهبی در بین عوام الناس و دولت ناگهان دستخوش خدشه گردید. و باعث بسیج نیروهای دولتی علیه وی گردید. اگرچه فتح الله گولن به خاطر بیانات تندی که علیه آتاترک ابراز داشته بود عذرخواهی نمود ولی این باعث نشد که موضوع به صورت جدی از سوی دادستان دادگاه امنیتی ترکیه مورد پیگیری قرار نگیرد. دولتی ها معتقد بودند که کلماتی که رهبر این طریقت به کار می برده، دربرگیرنده مفاهیم عمیق تری بوده اند و رهبر طریقت با بکارگیری این کلمات که معنای واقعی آن برای اعضای طریقت روشن بوده، سخنان و پیام های خود را به روشنی منتقل می ساخته است.