باکو: تفاوت بین نسخهها
(صفحهای تازه حاوی «{{منابع غیرقابل اطمینان}} {{باکو}} پرونده:BAKU-1.jpg|بندانگشتی|350px|باکو نمایی از سا...» ایجاد کرد) |
جز («باکو» را محافظت کرد ([ویرایش=فقط مدیران] (بیپایان) [انتقال=فقط مدیران] (بیپایان))) |
(بدون تفاوت)
|
نسخهٔ ۶ ژانویهٔ ۲۰۱۵، ساعت ۲۳:۴۴
الگو:منابع غیرقابل اطمینان الگو:باکو
باکو (به ترکی آذربایجانی: Bakı )، پایتخت جمهوری آذربایجان، بزرگترین شهر و همچنین بزرگترین بندر این کشور است. این شهر بر ساحل غربی دریای خزر در شبه جزیره آبشوران قرار دارد و یکی از مناطق نفتخیز جهان میباشد. باکو پر جمعیّتترین[۱] شهر قفقاز است. وجود تعداد بسیاری از پارکهای ساحلی و برگزاری برنامههای متعدد هنری از جمله موسیقی، تئاتر و اپرا جذبه خاصی به این شهر دادهاست.
بخش قدیمی شهر باکو (İçəri Şəhər ایچری شَهَر)، همراه با برج و حصار قلعه شهر به خوبی از سدههای میانه بجا مانده و یکی از آثار ثبت شده در یونسکو به عنوان میراث فرهنگ جهانی است.[۲]. جمعیت شهری در ابتدای سال ۲۰۰۹ حدود ۲٫۰۴ میلیون نفر برآورد شده است.[۳]. در ابتدای سال ۲۰۰۳ بیش از ۱۵۳ هزار نفر از آوارگان داخلی (ناشی از جنگ قره باغ) و هچنین ۹۴ هزار نفر پناهنده خارجی در این شهر علاوه بر جمعیت اصلی وجود داشتهاند.[۴].
در سال ۲۰۰۷ و در نشست وزرای فرهنگی اعضای سازمان کنفرانس اسلامی، باکو به عنوان پایتخت فرهنگ اسلامی برای سال ۲۰۰۹ اعلام شد[۵]. در سال ۲۰۰۰ بخش قدیمی باکو ((İçəri Şəhər ایچری شَهَر)) بعلاوه سرای شروانشاهان (به ترکی آذربایجانی، شیروانشاهلار سارایی) و قلعه دختر به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیدهاند.
باکو دارای ۱۱ منطقه شهری (اداری) شامل عزیزبایف، بیناغدی، قاراداغ، نریمانف، نسیمی، نظامی، صبالی، صابونچی، ختایی، سوراخانی و یاسامال و نیز ۴۸ شهر می باشد. شهرهای بناشده در جزایر موجود در خلیج باکو و شهر صخرههای نفتی یا نفت داشلاری که در دریا ساخته شدهاند و خارج از باکو و در داخل دریای خزر قرار دارند جز این ۴۸ شهر می باشند[۶] .
محتویات
نام
الگو:اصلی برخی از فرهنگها و منابع باکو را مخفف باکویه یا بادکوبه فارسی میدانند.[۷]
تاریخچه
اولین شواهد مستند مرتبط با باکو به قرن ششم میلادی برمی گردد.[۸]. و از آنجا که از آن زمان اغلب بخشی از شاهنشاهیهای ایرانی بودهاست، پیوند تاریخی با آن ها دارد. پس از این که زمین لرزۀ بزرگی در قرن 12 میلادی شماخی پایتخت شروانشاهان را ویران نمود، آهسیتان اول باکو را به عنوان پایتخت جدید برگزید. در زمان ساسانیان حضور و نفوذ عنصر ایرانی در کرانههای اران از تالش و باکو تا دربند بسیار قوی و چشمگیر بود.[۹]
در دورۀ شروانشاهان، باکو بخشی از شروان بود. شروان مانند بقیۀ اران بخشی از سرزمین آذربایجان نبود. آذربایجان به منطقۀ جنوب رود ارس گفته میشد.باکو پایتخت شیروانشاهان در سدههای ۱۴ و ۱۵ میلادی بود و بعد بخشی از ایران صفوی شد.
حکومت عثمانی در قرن ۱۶ میلادی طی دورهای کوتاه به قسمت اعظم قفقاز از جمله باکو حاکم بود. نادرشاه افشار توانست این قسمت از آران، گرجستان و منطقۀ ارمنستان فعلی را دوباره به ایران بازگرداند. در جنگهای ایران و روس در زمان فتح علی شاه این ناحیه بر اساس عهدنامه گلستان و ترکمان چای از ایران جدا و به دست روسها افتاد و باکو در اواخر قرن نوزدهم و دهۀ اول قرن بیستم از بزرگترین مناطق تولید نفت جهان بود.
اشارات قدیمی
باکو یا بادکوبه، کرسی آران بر ساحل غربی دریای خزر قرار دارد. باکوی بزرگ مشتمل بر شبه جزیره آبشوران است، و دارای بندرگاهی بزرگ و چندین نهاد فرهنگی است. نامش در مآخذ اسلامی به صورت باکویه، با کوه نیز ضبط شدهاست.
اول بار در سدهٔ پنجم میلادی ذکر این شهر رفتهاست. مردم آن مانند بقیه مردم ایران آن روز زرتشتی بودند و برای آتش احترام قائل بودند. شعلههای دائمی باکو که منبع آنها گازهائی بوده که از چاهها بیرون میآمدهاست بر سنت نیایش به آتش در منطقه تأثیر داشته و و شهر دارای آرامگاههای زردشتی بودهاست. از جنبههای سیاسی مدتها تابع شروانشاهان بود، و پس از انقراض این دودمان (۹۵۷ هـ.ق) به تصرف صفویه در آمد. بعداً مدت کوتاهی تحت استیلای ترکان عثمانی بود (۱۵۸۳_۱۶۰۶ م)؛ دیگر بار به دست ایران افتاد و سرانجام در ۱۸۰۶ بتصرف روسیه در آمد؛ معاهده گلستان (۱۸۱۳)رسماً آن را به روسیه واگذاشت. صنایع نفت آن در اواخر قرن ۱۹ میلادی آغاز شد و باعث توسعه سریع آن شهر گردید. (مصاحب)
کتب و منابع قدیمی اسلامی بهطور چکیده باکو را اینگونه توصیف کردهاند (به نقل از لغتنامهٔ دهخدا):
باکو یا باکویه شهری است به عجم به شمال ایران در شبه جزیره آبشوران. این شهر را انوشیروان بنا کرد و دارای آتشکده معتبری بود و معادن نفت آنجا مشهور است. بزرگترین معدن نفت ایرانزمین در باکویه واقع است و در آن آتش همیشه فروزان بوده است. مردمش اگرچه ترکزبانند اما لغت مخصوص[۱۱] نیز دارند، حاصلش زعفران و نفت سیاه.[۱۲]
باکو در پیرامون جزیره اللهاکبر واقع است.آبش قلیل و خوشگوار و هوایش به گرمی مایل و زمینش ریگزار است. از بناهای انوشیروان و حصارش از شاهان شیروان است. این محل در نزد زرتشتیان از زمانهای بسیار قدیم سرزمینی مقدس شناخته شدهاست و امروز نیز (زمان تالیف قاموسالاعلام ترکی) جمعی از زرتشتیان در آن جا سکونت دارند. کاخی بزرگ از آثار زمان شاه عباس صفوی در آنجا هست.[۱۲]
اطراف بادکوبه دریاچههای نمکین زیاد دارد و بیست و پنج پارچه دیه در ناحیه بادکوبه میباشد. از ابنیه قدیمه که در آنجا ملاحظه میشود برجی است بسیار مرتفع که موسوم به برج دختر. در ۱۷۳۵ م./۱۱۴۸ ه'. ق. دولت ایران آن را از تصرف روس خارج و مسترد نمود و در ۱۸۰۵ یکباره بادکوبه بتصرف روس درآمد و آن جا را شهر نظامی و بندرگاه نمودند.[۱۲]
باکو از جمله شهرهایی است که بر طبق عهدنامه گلستان و سپس عهدنامه ترکمانچای (۱۲۲۸ ه'. ق.) بعد از شکست عباس میرزا نایب السلطنه در جنگهای ایران و روسیه، از ایران جدا گردید و به روسیه سپرده شد. شهری است باحصانت و مستحکم، قلعه قدیمی از بنای ایرانیان در این شهر موجود است، بازار مسلمین در قلعه واقع شدهاست. لفظ باکو ماخوذ از کلمه بغ (خدا) استالگو:مدرک و برج دختر که در باکو است برجی مربوط به معبد آناهیتا بودهالگو:مدرک که در آن شهر وجود داشته و همچنین همه امکنه و ابنیهای که بنام «دختر» شهرت یافتهاند معابدی برای ناهید بودهاند. با آنکه در زبان مردمان خود آران و در کتابهای روسی و ترکی نام شهر «باکو» است. شکل بادکوبه گویا از زمان صفویه پیدا شدهاست.[۱۲]
اماکن تاریخی و توریستی
شهرهای خواهرخوانده
شهر | کشور | از سال |
---|---|---|
داکار | الگو:Flagicon سنگال | از ۱۹۶۷[۱۳][۱۴] |
ناپل | الگو:Flagicon ایتالیا | از ۱۹۷۲[۱۵] |
بصره | الگو:Flagicon عراق | از ۱۹۷۲[۱۳] |
سارایوو | الگو:Flag بوسنی هرزگوین | از ۱۹۷۵[۱۳][۱۴] |
هیوستون | الگو:Flagicon آمریکا | از ۱۹۷۶[۱۶] |
بوردو | الگو:Flagicon فرانسه | از ۱۹۷۹[۱۳] |
تبریز | الگو:Flagicon ایران | از ۱۹۸۰ [۱۴] |
ماینز | الگو:Flagicon آلمان | از ۱۹۸۴[۱۴] |
ازمیر | الگو:Flagicon ترکیه | از ۱۹۸۵[۱۷] |
وونگ تائو | الگو:Flagicon ویتنام | از ۱۹۸۵[۱۳] |
آب و هوا
شاعران مشهور باکو
نگارخانه
- Azerbaigian-baku.jpg
باکو از زاویه «ایچری شَهَر»
- View of Baku, 2004.jpg
قسمت مرکزی باکو
- View of Baku, 2004 (2).jpg
باکو «ایچری شَهَر»
- Icheri sheher.jpg
دروازهٔ «ایچری شَهَر»
- Azerbaigian-baku4.jpg
منظره پارک ساحلی باکو
- Baku Maiden Tower 2008.jpg
نمای بیرونی قیز قلعه سی
- View from the Maiden Tower, Baku, 2008.jpg
باکو برفراز قیز قلعه سی
- Baku5.jpg
شبهای باکو
- Baku TV Tower, 2008.jpg
باکو برفراز قیز قلعه سی
- Puppet Theatre, Baku, 2008.jpg
تئاتر کودک (کوکلار تاتری)
- Neftchiler Avenue, Baku, 2008.jpg
باکو، برفراز قیز قلعه سی
- TARGOVA.JPG
تارگوا
- Baku2010.jpg
نمایی از شهر باکو
جستارهای وابسته
منابع
پیوند به بیرون
الگو:پایتختهای آسیا الگو:شهرهای اقماری حومه باکو الگو:تقسیمات کشوری جمهوری آذربایجان الگو:امتیازات و قراردادها در دوره قاجار
الگو:دریای خزر- ↑ Azerbaijan, Baku - cost of living
- ↑ الگو:یادکرد Retrieved on 2009-05-22.
- ↑ الگو:یادکرد Retrieved on 2009-11-21.
- ↑ الگو:Ru iconالگو:یادکرد Retrieved on 2007-07-15.
- ↑ APA Azeri Press Agency
- ↑ الگو:یادکرد Retrieved on 2009-05-22.
- ↑ الگو:یادکرد
- ↑ الگو:یادکرد Retrieved on 2007-10-14.
- ↑ دانشنامه ایرانیکا، سرواژه باکو
- ↑ عباسقلی آقا باکیخانوف، گلستان ارم، چاپ عبدالکریم علیزاده و دیگران، باکو ۱۹۷۰، ص XI، نقلشده در: دانشنامهٔ جهان اسلام
- ↑ منظور فارسی تاتی است که هنوز در پیرامون باکو رایج است.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ ۱۲٫۳ لغتنامهٔ دهخدا، سرواژهٔ باکو، به نقل از منابع قدیمی.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ ۱۳٫۳ ۱۳٫۴ الگو:Cite web
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ ۱۴٫۳ الگو:Cite news
- ↑ الگو:Cite web
- ↑ الگو:Cite journal
- ↑ الگو:Cite web
- صفحات دارای پیوند خراب به پرونده
- باکو
- پایتختهای آسیا
- پایتختهای اروپا
- پایتختهای کشورهای همسایه ایران
- شهرهای ایران قدیم
- شهرهای بندری در جمهوری آذربایجان
- شهرهای جمهوری آذربایجان
- مناطق مسکونی حاشیه خزر
- مناطق مسکونی در جمهوری آذربایجان
- مناطق مسکونی ساحلی در جمهوری آذربایجان
- میراث جهانی یونسکو در جمهوری آذربایجان
- ناحیهها در جمهوری آذربایجان