اراک: تفاوت بین نسخه‌ها

از دایره المعارف فرق اسلامی
پرش به: ناوبری، جستجو
جز اراک» را محافظت کرد ([ویرایش=فقط مدیران] (بی‌پایان) [انتقال=فقط مدیران] (بی‌پایان)) [آبشاری])
 
(یک نسخهٔ میانی توسط کاربر مشابهی که نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
'''اراک''' ({{تلفظ|Arak.ogg}}) یکی از [[فهرست کلان‌شهرهای ایران|کلان‌شهرهای ایران]] و از بزرگترین شهرهای مرکز ایران و مرکز [[استان مرکزی]] و [[شهرستان اراک]] است. جمعیت اراک در سال ۱۳۹۰ خورشیدی برابر با ۵۲۶،۱۸۲ نفر بوده که از این نظر قطب جمعیتی استان مرکزی و چهاردهمین شهر پرجمعیت ایران به حساب می‌آید.
+
اراک یکی از [[فهرست کلان‌شهرهای ایران|کلان‌شهرهای ایران]] و از بزرگترین شهرهای مرکز ایران و مرکز [[استان مرکزی]] و [[شهرستان اراک]] است. جمعیت اراک در سال ۱۳۹۰ خورشیدی برابر با ۵۲۶،۱۸۲ نفر بوده که از این نظر قطب جمعیتی استان مرکزی و چهاردهمین شهر پرجمعیت ایران به حساب می‌آید.
  
 
از سده دوم اسلامی ناحیه میان [[همدان]]، [[ری]] و [[اصفهان]] عَراق نامیده شد که بعدها برای تمایز با [[عراق عرب]] آن را [[عراق عجم]] نامیدند. عَراق معرب اراک است. اراک نسبت به بسیاری از شهرهای ایران، شهر جوانی محسوب می‌شود. این شهر در دوران [[قاجاریان|قاجار]] بنیان گذاشته شده و کمی بیش از دو قرن قدمت دارد. نام شهر که ابتدا قلعه‌ای نظامی در کنار روستای [[کرهرود]] بود قلعه سلطان‌آباد، بعد [[تاریخ اراک|سلطان‌آباد]] عراق و در سال ۱۳۱۶ خورشیدی به اراک تغییر نام داد. بانی شهر اراک [[یوسف‌خان گرجی]] معروف به سپهدار بود که شهر را در طول چند سال و با هزینه ۲۰۰٬۰۰۰ تومان ساخت. در شهر جدید تمامی تأسیسات شهری از قبیل [[قنات]]، حمام، [[آب‌انبار]]، مسجد، مدرسه، [[سقاخانه]]، [[بازار]] و [[ارگ حکومتی اراک|ارگ حکومتی]] ساخته شد. با رونق‌گیری اقتصاد شهر و عبور [[راه آهن سراسری ایران|راه‌آهن سراسری]] از شهر، مهاجرت به شهر افزایش یافت.
 
از سده دوم اسلامی ناحیه میان [[همدان]]، [[ری]] و [[اصفهان]] عَراق نامیده شد که بعدها برای تمایز با [[عراق عرب]] آن را [[عراق عجم]] نامیدند. عَراق معرب اراک است. اراک نسبت به بسیاری از شهرهای ایران، شهر جوانی محسوب می‌شود. این شهر در دوران [[قاجاریان|قاجار]] بنیان گذاشته شده و کمی بیش از دو قرن قدمت دارد. نام شهر که ابتدا قلعه‌ای نظامی در کنار روستای [[کرهرود]] بود قلعه سلطان‌آباد، بعد [[تاریخ اراک|سلطان‌آباد]] عراق و در سال ۱۳۱۶ خورشیدی به اراک تغییر نام داد. بانی شهر اراک [[یوسف‌خان گرجی]] معروف به سپهدار بود که شهر را در طول چند سال و با هزینه ۲۰۰٬۰۰۰ تومان ساخت. در شهر جدید تمامی تأسیسات شهری از قبیل [[قنات]]، حمام، [[آب‌انبار]]، مسجد، مدرسه، [[سقاخانه]]، [[بازار]] و [[ارگ حکومتی اراک|ارگ حکومتی]] ساخته شد. با رونق‌گیری اقتصاد شهر و عبور [[راه آهن سراسری ایران|راه‌آهن سراسری]] از شهر، مهاجرت به شهر افزایش یافت.
سطر ۱۲: سطر ۱۲:
  
 
== پانویس ==
 
== پانویس ==
{{پانویس|۳}}
 
 
== منابع ==
 
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=امیراحمدیان|نام=بهرام|عنوان=تقسیمات کشوری|ناشر=دفتر پژوهش‌های فرهنگی|سال=۱۳۸۳|چاپ=اول|مکان=تهران|شابک=984-379-007-x}}
 
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=استادی|نام=رضا|عنوان=یادنامه آیت‌الله العظمی اراکی|ناشر=انجمن علمی، فرهنگی و هنری استان مرکزی|سال=۱۳۷۵|چاپ=اول|مکان=اراک|شابک=}}
 
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=اسماعیل‌پور|نام=فاطمه|نام خانوادگی ۲=ملک‌حسینی |نام۲=صباح|عنوان=استان‌شناسی مرکزی|ناشر=سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش|سال=۱۳۹۱|چاپ=سوم|مکان=تهران|شابک=2-١946-05-964-9}}
 
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=پاشایی|نام=عباس|عنوان=کویرهای ایران و خصوصیات ژئومورفولوژیکی و پالئوکلیماتولوژی آن|ناشر=سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح||سال=۱۳۸۱|چاپ=اول|مکان=تهران|شابک=۹۷۸-۹۶۴-۶۳۸۳-۷۳-۹}}
 
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=خاکباز|نام=علی‌اکبر|عنوان=خاندان محسنی اراک شرح احوال و زندگی مرحوم آیت‌الله العظمی حاجی آقا محسن عراقی (اراکی)|ناشر=مولف|سال=۱۳۷۱|چاپ=اول|مکان=تهران|شابک=}}
 
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=خزائلی|نام=علیرضا|عنوان=مشروطه خواه عراق عجم|مجله=زمانه|سال=۱۳۸۵|ماه=دی|شماره=۵۲}}
 
* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=دهگان|نام= ابراهیم | پیوند نویسنده =ابراهیم دهگان |کتاب=تاریخ اراک (جلد دوم)؛ از بدو ظهور [[صفویان|دولت صفوی]] تا سفر [[ناصرالدین شاه]] به صفحات اراک |ناشر=زرین و سیمین|سال=۱۳۸۳|چاپ=اول|شهر=تهران|شابک=۹۶۴-۷۶۷۹-۰۹-۲}}
 
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =ذبیحی|نام=مرتضی| عنوان = تاریخ اجتماعی اراک (احزاب - مطبوعات - شخصیت‌ها) از [[انقلاب مشروطه]] تا [[انقلاب ایران (۱۳۵۷)|انقلاب اسلامی]] (۱۲۸۵ - ۱۳۵۷)|ناشر= پیام دیگر|سال=۱۳۸۱|چاپ=اول|مکان=اراک|شابک= ۹۶۴-۹۲۵۷۱-۷-۹}}
 
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=رجبی‌فروتن|نام=سعید|عنوان=تاریخچه مطبوعات محلی استان مرکزی|مجله=فرهنگ اصفهان|سال=۱۳۷۹|شماره=۱۴}}
 
* {{یادکرد کتاب | نام خانوادگی =رحم‌دل|نام = محمد|نام خانوادگی ۲= کاظمی‌دهقی|نام۲= قاسم|عنوان= سیمای میراث فرهنگی استان مرکزی |ناشر= تولیدات فرهنگی سازمان میراث فرهنگی کشور|سال=۱۳۸۳|چاپ=اول|مکان=تهران|شابک= ۹۶۴-۷۴۳۸-۹۷-۱}}
 
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=سعیدی|نام=عباس|عنوان=[[دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]] (جلد هفتم)|ناشر=مرکز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی|سال=۱۳۷۵|مکان=تهران|شابک=}}
 
* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=سعیدیان|نام=عبدالحسین|کتاب=سرزمین و مردم ایران، مردم‌شناسی و آداب و رسوم اقوام ایرانی|ناشر=علم و زندگی|سال=۱۳۶۹|چاپ=چهارم|شهر=تهران|شابک=}}
 
* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=شیعه|نام=اسماعیل|کتاب=با شهر و منطقه در ایران |ناشر=[[دانشگاه علم و صنعت ایران]] |سال=۱۳۸۷|چاپ=پنجم|مکان=تهران|شابک = ۷-۰۶۸-۴۵۴-۹۶۴}}
 
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=شیعه|نام=اسماعیل|عنوان=هنر شهرسازی در بافت قدیم شهری اراک|مجله=راه دانش|سال=۱۳۷۷|شماره=۱۴-۱۳}}
 
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=عجم|نام=محمد|عنوان=اسناد نام خلیج‌فارس، میراثی کهن و جاودان|ناشر=اوین|سال=۱۳۸۸||چاپ=اول|مکان=تهران|شابک=۹۷۸-۶۰۰-۹۰۲۳۱-۴-۱}}
 
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی =صدیق|نام=حسن|عنوان=جنگ جهانی دوم، قحطی و واکنش‌های مردمی در قبال آن|ژورنال= فرهنگ ایران زمین|مکان=تهران|شماره =۲۷|سال=۱۳۶۶}}
 
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی =طیرانی|نام=بهروز|عنوان=جنگ جهانی دوم، قحطی و واکنش‌های مردمی در قبال آن|ژورنال= گنجینه اسناد|مکان=تهران|شماره =۹|سال=۱۳۷۲}}
 
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی =فاضلی|نام=نعمت‌الله|نام خانوادگی۲ =سلیمانی|نام۲ =محمد|عنوان=فرهنگ و تحولات شهرنشینی اراک (دیدگاه انسان شناختی)| ژورنال=راه دانش|مکان=اراک|ناشر =اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مرکزی|شماره =۱|سال=۱۳۷۴}}
 
* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=کسروی|نام=احمد|کتاب= [[تاریخ مشروطه ایران (کتاب)|تاریخ مشروطه ایران]]|ناشر=امیرکبیر|سال=۱۳۳۰|چاپ=بیست و سوم|شهر=تهران}}
 
* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=محتاط|نام= محمدرضا|کتاب=سیمای اراک (جامعه‌شناسی شهری)، جلد اول|ناشر=آگه|سال=۱۳۶۸|چاپ=اوّل|شهر=تهران}}
 
* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=محتاط|نام= محمدرضا|کتاب=سیمای شهر اراک (جامعه‌شناسی شهری، جلد دوم فرهنگ مردم)|ناشر=ه‍م‍ا|سال=۱۳۶۶|چاپ=اوّل|شهر=تهران}}
 
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=معاونت آمار و اطلاعات|عنوان=اطلس جامع آموزش عالی استان مرکزی|ناشر=استانداری مرکزی|سال=۱۳۹۰|مکان=اراک}}
 
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=ملک حسینی|نام=عباس|نام خانوادگی۲=ملکی|نام۲=علی‌رضا|عنوان=اثرات اقلیم بر معماری سنتی و مدرن شهر اراک|مجله=آمایش محیط|سال=۱۳۸۹|شماره=۱۱}}
 
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=ملکی|نام=اسماعیل|عنوان=نگاهی اجمالی بر حوزه‌های انتخاباتی ارمنیان در مجلس شورای اسلامی|مجله=پیمان|سال=۱۳۸۹|شماره=۵۴}}
 
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=مهندسین مشاور زیستا|عنوان= طرح مطالعاتی ساماندهی و بهسازی سکونتگاه‌های غیر رسمی اراک|مجله=[[وزارت راه و شهرسازی]]|سال=۱۳۸۷}}
 
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=نیک‌فام|نام=یوسف|عنوان=دو آیین نمایشی کهن در اراک|مجله=صحنه|سال=۱۳۸۶|شماره=۶۷-۶۸}}
 
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=وکیلی تبریزی|نام=رضا|عنوان=تاریخ عراق (اراک)|مجله=فرهنگ ایران زمین|سال=۱۳۴۵|شماره=۱۴}}
 
* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=همایون فرخ|نام=رکن‌الدین|کتاب=تاریخچه کتابخانه‌های ایران از صدر اسلام تا عصر کنونی|ناشر=وزارت فرهنگ و هنر، سازمان کتابخانه‌های عمومی شهرداری|سال=۱۳۴۷|چاپ=اول|مکان=تهران}}
 
* {{یادکرد کتاب |نام خانوادگی=یزدی‌پسند|نام=علی|کتاب=پایان‌نامه تاریخ سیاسی اجتماعی اقتصادی اراک (سلطان‌آباد) (از آغاز قاجار تا سال ۱۳۳۲ هجری خورشیدی)|ناشر=[[دانشگاه اصفهان]]|سال=۱۳۸۶}}
 
 
 
[[رده:اراک|اراک]]
 
[[رده:شهرهای استان مرکزی]]
 
[[رده:مراکز استان‌های ایران]]
 
[[رده:مناطق مسکونی در شهرستان اراک]]
 

نسخهٔ کنونی تا ‏۶ فوریهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۱:۴۷

اراک یکی از کلان‌شهرهای ایران و از بزرگترین شهرهای مرکز ایران و مرکز استان مرکزی و شهرستان اراک است. جمعیت اراک در سال ۱۳۹۰ خورشیدی برابر با ۵۲۶،۱۸۲ نفر بوده که از این نظر قطب جمعیتی استان مرکزی و چهاردهمین شهر پرجمعیت ایران به حساب می‌آید.

از سده دوم اسلامی ناحیه میان همدان، ری و اصفهان عَراق نامیده شد که بعدها برای تمایز با عراق عرب آن را عراق عجم نامیدند. عَراق معرب اراک است. اراک نسبت به بسیاری از شهرهای ایران، شهر جوانی محسوب می‌شود. این شهر در دوران قاجار بنیان گذاشته شده و کمی بیش از دو قرن قدمت دارد. نام شهر که ابتدا قلعه‌ای نظامی در کنار روستای کرهرود بود قلعه سلطان‌آباد، بعد سلطان‌آباد عراق و در سال ۱۳۱۶ خورشیدی به اراک تغییر نام داد. بانی شهر اراک یوسف‌خان گرجی معروف به سپهدار بود که شهر را در طول چند سال و با هزینه ۲۰۰٬۰۰۰ تومان ساخت. در شهر جدید تمامی تأسیسات شهری از قبیل قنات، حمام، آب‌انبار، مسجد، مدرسه، سقاخانه، بازار و ارگ حکومتی ساخته شد. با رونق‌گیری اقتصاد شهر و عبور راه‌آهن سراسری از شهر، مهاجرت به شهر افزایش یافت.

شهر اراک دارای زمستان‌های سرد و مرطوب و تابستان‌های گرم و خشک است و کوههای اطراف شهر، تالاب میقان و دشت فراهان بر آب و هوای آن تاثیر می‌گذارند. شهر در میان پای‌کوه‌های داخلی رشته‌کوه زاگرس قرار دارد و از جمله شهرهای امن از نظر لرزه‌خیزی است که احتمال وقوع زلزله بالای ۵ ریشتر در آن بسیار ضعیف است.

مردم شهر اراک عمدتاً مسلمان و پیرو مذهب شیعه هستند، اما اقلیتی از مسیحی نیز وجود دارند. زبان مردم، فارسی با لهجه اراکی است.

اراک یکی از شهرهای صنعتی ایران است که از لحاظ گوناگونی محصولات صنعتی، نخستین، از لحاظ وجود صنایع مادر، دومین و به طور کلی چهارمین قطب صنعتی کشور محسوب می‌شود.این شهر به واسطه وجود صنایع مادر، تولید ۸۰٪ تجهیزات انرژی کشور، وجود بزرگ‌ترین کارخانه تولید کننده آلومینیوم کشور و وجود بزرگ‌ترین معدن سدیم سولفات کشور، به‌عنوان پایتخت صنعتی ایران شناخته شده‌است و به همین دلیل یکی از آلوده‌ترین شهرهای ایران است. طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک از جمله طرح‌های ملی است که برای کاهش آلودگی شهر به تصویب رسید، اما اجرای ضعیف آن بعد از چند سال باعث شد تا مردم اراک در سال ۱۳۹۲ خورشیدی به مدت ۱۸ هفته تجمعات اعتراضی نسبت به وضع موجود برپا کنند. ترافیک و گرانی مسکن از جمله مشکلات دیگر این شهر است.

از لحاظ گردشگری، قدمت بیشتر بناهای تاریخی اراک به دوره قاجار بازمی‌گردد.از مهمترین صنایع دستی شهر، قالی اراک است که در گذشته اهمیت و اعتبار فراوانی داشته است و رقیب قالی کرمان بود.

پانویس