در حال ویرایش کعبه

{{coord|۲۱|۲۵|۲۱٫۰۰|N|۳۹|۴۹|۳۴٫۲۵|E|region:SA|display=title}}

[[پرونده:Kaaba-Masjid al-Haram.JPG|بندانگشتی|چپ| کعبه]]
[[پرونده:Kabaa.jpg|بندانگشتی|چپ|تصویر مسجد الحرام و کعبه]]

'''کعبه''' بنایی در میان [[مسجد الحرام]] در شهر [[مکه]] در کشور [[عربستان سعودی]] است. کعبه مقدس ترین مکان در دین [[اسلام]] است. نام کعبه اشاره‌به چهارگوش بودن این سازه دارد.<ref> دایره المعارف اسلام،۳۱۷ جلد پنجم، ص Wensinck, A. J; Ka`ba. Encyclopaedia of Islam IV p. 317</ref>. در [[قرآن]]، کتاب مذهبی مسلمانان آمده که بنای کعبه توسط یکی از انبیاء خدا بنام [[ابراهیم]] و پسرش [[اسماعیل]] ساخته شده‌است. <ref>ابن کبیر، قصص انبیاء، ساخت کعبه </ref> بعضی هم بر این باورند که خانه خدا قبل از ابراهیم ساخته شده بود و نخستین سازنده آن [[آدم]] است.<ref>تاریخ و آثار اسلامی مکه مکرمه و مدینه منوره، اصغر قائدان، نشر مشعر، ۱۳.</ref>

در اطراف بنای کعبه مسجدی بنام [[مسجد الحرام]] ساخته شده‌است. همه مسلمانان جهان در هنگام نماز رو به جهت کعبه می‌ایستند و به این نحو جهت گیری موقع نماز، ''رو به [[قبله]] ایستادن'' گفته می‌شود.

بر اساس [[فروع دین]] در اسلام، هر مسلمانی در صورت برخورداری از استطاعت مالی و بدنی، می‌بایست در دوران زندگی اش لااقل یکبار به حج مشرف شده و مراسم دینی خاصی را به جا بیاورد. یکی از بخشهای اصلی مراسم [[حج]]، هفت دور طواف به گرد خانه کعبه است<ref> دایره المعارف اسلام،۳۱۷ جلد پنجم، ص Wensinck, A. J; Ka`ba. Encyclopaedia of Islam IV p. 317</ref>

== نام‌های دیگر کعبه ==
«بیت العتیق»<ref>سوره حج، آیات ۲۲ و ۳۳</ref>، «بیت الحرام»<ref>سوره مائده، آیه ۲</ref>، «بیت المعمور»<ref>سوره طور، آیه ۴ </ref> و «بیت المحرّم» <ref>سوره ابراهیم، آیه ۳۷</ref>از نام‌های دیگر کعبه‌اند که در قرآن به آن اشاره شده‌است.

== تقدس ==
کعبه ارتباط مستقیم به ارکان اسلام دارد؛ مخصوصاً فریضه [[حج]] که زیارت و طواف کعبه از ارکان حج است. همچنین در برپایی [[نماز]] نیز کعبه [[قبله|قبله گاه]] [[مسلمانان]] است.

== تاریخ و بنا ==
[[پرونده: Kaba.jpg|چپ|بندانگشتی|200px|کعبه در [[۱۸۸۰ (میلادی)]]]]
عمده اطلاعات ما در مورد کعبه منابع نویسندگان اسلامی است. فارغ از روایات و منابع اسلامی، گزارش  و سند تاریخی چندانی مربوط به پیش از اسلام در مورد این بنا در دست نیست.
<!-- بنابر روایت مسلمانان هنگامی که چشمه [[زمزم]] زیر پای [[اسماعیل]] از دل زمین جوشید مردم در این منطقه و به سبب آب این چشمه جمع شدند و شهر مکه را تشکیل دادند و [[ابراهیم]] به فرمان خدا ساختمان کعبه را که در اثر [[طوفان نوح]] تخریب شده‌بود و در آن هنگام اثری از آن نبود، بازسازی کند.{{مدرک}} -->

در [[قرآن]] در مورد کعبه گفته شده‌است: «اِنَ أَوَل بَیتٍ وُضِعَ لِلنَاسِ لَلَذی بِبَکَّةَ مُبَارَکاً وَهُداً لٍلعَالَمَینَ» (آل عمران) بنابر گفتار تاریخ‌نگار اسلامی، [[آزرقی]]، ساختمان کعبه ۱۰ بار بنیان شده‌است. به این ترتیب:
# بنیان الملائکه
# بنیان آدم
# بنیان شیث
# بنیان ابراهیم وپسرش اسماعیل
# بنیان العمالقه
# بنیان جرهم
# بنیان مضر
# بنیان قریش
# بنیان عبدالله ابن زبیر
# بنیان حجاج ابن یوسف الثقفی

این سازه تا پیش از گشودن شهر [[مکه]] به دست [[محمد]] و پیروانش، محل نگهداری و پرستش [[بت|بتها]] بوده‌است. [[قریش]] در اطراف کعبه بت‌های مختلفی قرار داده بودند، مانند: [[لات (بت)|لات]]، [[عزی]]، [[اسافه]]، [[نائله]]، [[منات (بت)|منات]] و.... بزرگ این بت‌ها [[هبل]] بود. <!-- این بت برخلاف دیگر بت‌ها در درون کعبه بود و قریش برای این بت احترام زیادی قائل بودند.{{مدرک}} -->

در دوره بعد از اسلام کعبه چهار بار به کلی ویران شده و از نو بنا شده است. دو بار اول به سده اول هجری بر می گردد. در جریان جنگ هایی که بین [[امویان]] و [[عبدالله بن زبیر]] فرماندار وقت مکه صورت می گرفت کعبه دو بار ویران شد. بار اول آتش گرفت و بار دوم توسط سپاهیان [[حجاج بن یوسف]] با منجنیق سنگ باران شد. سومین تخریب مکه به ۹۳۰ میلادی بر می گردد که [[قرامطه]]- که از شیعیان [[اسماعیلی]] بودند- به مکه حمله کردند و حجاج را قتل عام کردند و چاه زمزم را با جنازه های کشتگان پر کردند. آنان حجرالاسود را ربودند و با خود به [[احسا]]- در شرق عربستان- بردند. تخریب چهارم کعبه در نتیجه سیلی بود که در سال ۱۶۲۹ میلادی رخ داد. پس از آن [[سلطان مراد چهارم]] ساختمان کعبه را با سنگ های گرانیتی از نو بنا کرد که این ساختمان تا عصر حاضر به جا مانده است.

ساختمان کنونی کعبه از زمان [[حجاج بن یوسف ثقفی]] و بازسازی همان ساختمان در دوران خلافت [[سلطان مراد چهارم]] از پادشاهان [[عثمانی]] است که در سال [[۱۰۴۰ (قمری)]] در اثر سیل در مسجد الحرام و تخریب آن، از نو بازسازی گردید. این ساختمان استحکام کامل دارد، بطوری که تاکنون به‌همین شکل پابرجا و استوار مانده‌است.

== ارکان کعبه ==
[[پرونده: KAABA 13.jpg |چپ|240px|بندانگشتی|رکن یمانى]]
'''ارکان کعبه''': به هریک از چهار گوشه کعبه، رکن گویند و کعبه بر چهار رکن بنا گردیده‌است: <ref>کعبه. دایره المعارف قرآن، صفحه 76،  Hawting, G.R. ;</ref>
# '''رکن [[حجر الاسود]]''': سنگ سیاه آسمانی است. به اعتقاد برخی از مسلمانان هنگام بنای کعبه توسط [[آدم]]، این سنگ را فرشتگان از [[بهشت]] آوردند و آدم آن را در گوشه‌ای از خانه نصب کرد. پس از بازسازی کعبه توسط قریش، این سنگ به دست محمد قبل از درب کعبه در رکن حجر اسود نصب شد و محل شروع طواف حجاج است.
# '''رکن عراقی'''
# '''رکن شامی'''
# '''رکن یمانی''' که قبل از رکن حجر اسود قرار دارد. در اعتقاد مسلمانان (به ویژه [[شیعیان]]) محلی است که به اذن خدا شکافته شد تا [[فاطمه بنت اسد]] از آن داخل کعبه شود و [[علی]] داخل کعبه متولد شود.

هرگاه واژه رکن بدون پسوند به کار رود، مقصود از آن رکنی است که حجرالاسود در آن است. مسیر طواف، از رکن حجرالاسود آغاز شده، سپس به رکن عراقی می‌رسد و پس از آن به رکن شامی و سپس به رکن یمانی و آنگاه باز به رکن حجرالاسود می‌رسد و همین جا یک شوط پایان می‌یابد. برای مطاف حدی وجود ندارد و تا هر جای مسجد الحرام که طواف در آن طواف کعبه صدق کند، طواف مجزی است، ولی مستحب است که اگر اضطرار و ازدحام نباشد در میان کعبه و [[مقام ابراهیم]] انجام شود.

== مشخصات هندسی ==
کعبه روی یک قاعده ۲۵ سانتی متری از جنس سنگ مرمر بناشده که به اندازه ۳۵ سانتی متر جلوآمدگی دارد. ارتفاع آن حدود ۱۳٫۱ متر، با طول و عرض ۱۲٫۸۶ در ۱۱٫۳ متر است<ref>Peterson, Andrew (1996). Dictionary of Islamic Architecture London: Routledge</ref><ref>دایره المعارف قرآن، صفحه ۷۶، a b Hawting, G.R. ;</ref>
در بعضی منابع جزئیات اضلاع کعبه به این شکل بیان شده‌است:<ref>الکعبة المعظمه و الحرمان الشريفان، ص 104.</ref>
* طول ضلع در کعبه؛ یعنی از رکن حجر اسود تا رکن عراقی: ۱۱٫۶۸ متر
* طول رکن عراقی تا شامی، سمتی که حجر اسماعیل در آن قرار دارد: ۹٫۹۰ متر
* طول رکن شامی تا رکن یمانی: ۱۲٫۰۴ متر
* طول رکن یمانی تا رکن اسود: ۱۰٫۱۸ متر

== سنگ بنای کعبه ==
[[پرونده: KAABA 11.jpg |چپ|بندانگشتی|دیوار کعبه]]
بنای کعبه از سنگ‌های سیاه و سختی ساخته شده که با کنار زدن پرده از روی آن، آشکار است. این سنگ‌ها که از زمان بنای کعبه از سال [[۱۰۴۰ (قمری)]] تاکنون بر جای مانده، از کوه‌های مکه به ویژه [[جبل الکعبه]] (در محله [[شُبَیکه]] مکه)، و [[جبل مزدلفه]] گرفته شده‌است. سنگ‌ها اندازه‌های گوناگون دارند، به گونه‌ای که بزرگ‌ترین آنان با طول و عرض و بلندی ۱۹۰، ۵۰ و ۲۸ سانتی‌متر و کوچک‌ترین آنان با طول و عرض ۵۰ و ۴۰ سانتی‌متر است. پایه‌های آن از [[سرب]] مذاب ساخته شده‌است و بدین ترتیب بنایی نسبتاً استوار است.
<!-- ورودی دیوار آن آثار شکافته‌شدن دیوار که بنا به اعتقاد شیعیان هنگام وارد شدن فاطمه بنت اسد مادر امام [[علی]] به کعبه به وجود آمده‌است که بارها با سرب پرکرده‌اند ولی سرب‌هاباز شدند.{{مدرک}} -->
{{-}}

== درب کعبه ==
[[پرونده: KAABA 6.jpg|چپ|بندانگشتی|دروازه کعبه]]
<!-- بنابر اعتقاد مسلمانان، در دوران ابراهیم دو درگاه بدون در هم‌سطح زمین برای کعبه گشوده شد.{{مدرک}}

در دوران جوانی محمد، قریش در هنگام بازسازی کعبه برای نخستین بار از درب چوبی در محل فعلی که بالاتر از زمین قرار دارد استفاده کردند.{{مدرک}} -->

پیش از بنای قریش، کعبه دو در داشته‌است: یکی در ناحیه شرقی (محل در کنونی) و دیگری در ناحیه غربی. که از یکی وارد و از دیگری خارج می‌شدند؛ اما قریش تنها در ناحیه شرقی آن دری نصب کرد. بعدها [[عبدالله ابن زبیر]] در دیگر را گشود که به وسیله [[حجاج بن یوسف]] بسته شد و اکنون همان یک در باقی مانده‌است. این در تا به حال چندین بار عوض شده‌است و در سال [[۱۳۹۸ (قمری)]] به دستور [[خالد بن عبدالعزیز]] در جدیدی ساخته و نصب شد. ساختمان کعبه نیز از سال [[۱۰۴۰ (قمری)]] تا سده اخیر تعمیر نشده بود؛ ولی در سال [[۱۳۷۷ (قمری)]] و سپس [[۱۴۱۷ (قمری)]] به دستور [[سعود بن عبدالعزیز]] و [[فهد بن عبدالعزیز]] در آن تعمیراتی صورت گرفت. سقف کعبه، دو سقفی است که با سه پایه چوبی که در میانه آن در یک ردیف قرار گرفته و نگهداری می‌شود. اطراف آن سنگ‌های [[مرمر]] نصب شده و در کنار آن پلکانی قرار دارد که برای رسیدن به سقف بالایی تعبیه شده‌است.{{مدرک}}

در حال حاضر درب ورودی کعبه در ارتفاع ۲ متر بالاتر از سطح زمین و در دیواره شمال شرقی کعبه قرار دارد. <ref> دایره المعارف اسلام،۳۱۷ جلد پنجم، ص Wensinck, A. J; Ka`ba. Encyclopaedia of Islam IV p. 317</ref>

آخرین درب کعبه به وزن ۳۰۰ کیوگرم از جنس طلای خالص توسط احمد بن ابراهیم بدر ساخته و در سال ۱۹۷۹ میلادی جایگزین درب قبلی شده‌است.<ref>«درگذشت هنرمند برجسته سعودی احمد بن ابراهیم بدر، خلیج تایمز، ۱۵ اکتبر ۲۰۱۰</ref>

== حجرالاسود ==
[[حجرالاسود]] یا سنگ سیاه، از اجزای بسیار مقدس مسجد الحرام است که به عقیده مسلمانان سنگ مقدسی فرستاده شده از بهشت است و توسط ابراهیم و اسماعیل در کعبه قرار داده شده‌است. <ref>Diane Morgan (2010). it is 15 meters high. Essential Islam: A Comprehensive Guide to Belief and Practice. Santa Barbara: ABC-CLIO, p. 83</ref>. این سنگ در یک قاب ۳۰ سانتیمتری از جنس نقره و در رکن اسود کعبه در ارتفاع ۱٫۵ متری از سطح زمین قرار دارد.

این سنگ مقدس، پیش از اسلام و پس از آن همواره مورد توجه بوده‌است و در شمار عناصر اصلی کعبه‌است. به لحاظ همین تقدس، محمد آن را نگاه داشت و دیگر سنگ‌هایی را که به شکل بت ساخته شده بود دور ریخت. {{مدرک}}
حجرالاسود در جریان تخریب کعبه، که ۵ سال پیش از بعثت صورت گرفت، در فاصله‌ای دور از مسجد واقع شد. در زمان نصب آن به جای خود، قریش به درگیری پرداختند، اما با درایت محمد، همه قریش در فضیلت آن سهیم شدند و عاقبت به دست خود او نصب گردید. به مرور زمان و در اثر تحولات، از حجم نخستین این سنگ کاسته شد و حتی به چند پاره تقسیم شد که آخرین بار قسمت‌های آن را به هم وصل کردند و آن را در محفظه‌ای نقره‌ای قرار دادند. در حال حاضر تنها به آن اندازه که برای بوسیدن و سلام‌دادن لازم است، جای گذاشته‌اند.

در سال [[۳۱۷ (قمری)]] یکی از فرقه‌های منسوب به [[اسماعیلیان]] به نام «[[قرامطه]]»، حجرالاسود را از کنار کعبه برداشت و به [[احساء]] (منطقه‌ای در شرق [[عربستان سعودی]]) برد. این گروه به مدت ۲۲ سال (چهار روز کم‌تر) تا سال [[۳۳۹ (قمری)]] سنگ را در آنجا نگاه داشتند و سپس در [[عید قربان]] همین سال، آن را به جای نخست بازگرداندند. <ref>شرح این واقعه با عنوان «فتنه قرامطه در مکه» در فصلنامه «میقات حج» شماره پنجم به قلم آقای یعقوب جعفری چاپ شده‌است.</ref> پس از آن، طی سال‌های پیاپی، حجرالاسود به طور عمد یا غیرعمد از جای خود کنده شد و هر بار اجزایی از آن خرد و جدا گردید. هر بار این اجزا به هم چسبانده شد و همان‌گونه که گذشت، اکنون مجموعه آن در هاله‌ای از نقره قرار داده شده‌است.
گفتنی است حجرالاسود آغاز و پایان طواف است و برابر آن، سنگ سیاهی روی زمین (تا انتهای مسجد) کشیده شده‌است. چراغی سبز رنگ نیز بر دیوار مسجد برابر حجرالاسود نصب شده تا راهنمای طواف کنندگان باشد.

== ملتزم ==
قسمتی از دیوار و پایین دیوار کعبه را که در یک سوی آن حجرالاسود و در سوی دیگرش درب کعبه قرار دارد، «ملتزم» می‌نامند. این محل را از آن روی ملتزم می‌نامند که مردم در آن قسمت می‌ایستند و به دیوار ملتزم شده، می‌چسبند و دعا می‌خوانند.
در روایتی آمده‌است که محمدصورت و دست‌های خود را روی این قسمت از دیوار قرار می‌داد. همچنین، از محمد نقل شده‌است که گفت: «ملتزم، محلی است که دعا در آن‌جا پذیرفته می‌شود.»<ref>الفردوس، ج4، ص94/ الحج و العمرة في الکتاب و السنه، ص 109.</ref>

== مستجار ==
محلی در پشت درب کعبه، کمی مانده به رکن یمانی، مقابل ملتزم و در سوی دیگر کعبه، دیوار کنار رکن یمانی را «مستجار» می‌نامند. «جار» به معنای همسایه و «مستجار» به معنای پناه‌بردن به همجوار و به صورت کلی‌تر «پناه بردن» است. این مکان نیز در اعتقاد مسلمانان از مکان‌های پذیرفته‌شدن دعا است. زمانی که خانه کعبه دو در داشت، در دیگر آن در کنار مستجار بود که بسته شد. <ref> جواهر، ج۱۹، صص ۳۵۳-۳۵۶.</ref>

== شاذروان ==
شاذروان همان برآمدگی‌هایی است که در اطراف کعبه قرار دارد و آن بخشی از کعبه‌است که توسط قریش از ساختمان کعبه کاسته شد و اکنون همانند پوششی اطراف خانه را در برگرفته‌است. شاذروانِ کنونی از ساخته‌های [[سلطان مراد چهارم]] در هنگام ساختمان کعبه در سال [[۱۰۴۰ (قمری)]] است. زمانی که در بازسازی‌های کعبه، ابعاد خانه قدری کوچک‌تر از بنای ابراهیمی آن شد، برای حفظ ابعاد اصلی، فضای عقب‌نشینی‌شده را با ساخت سکویی کم‌ارتفاع علامت‌گذاری کردند که «شاذَروان» نامیده شد و چون ملاک در طواف، حدّ اصلی کعبه‌است، فقها برای حصول شرط خروج طواف‌گزار از کعبه، طواف بر روی شاذروان را صحیح نمی‌دانند.

بنابراین، شاذروان همان سنگ مایلی است که بخش پایینی دیوار کعبه را تا روی زمین پوشانیده‌است، و همینطور بخشی که در مقابل حجر اسماعیل به صورت پلّهی ساخته شده‌است که بلندی آن از سطح زمین ۲۰ سانتی‌متر و عرض آن ۴۰ سانتی‌متر است.
این پله جایگاه مردمی است که برای نیایش و تضرع به درگاه الهی بر روی آن می‌ایستند و سینه و شکم خود را بر کعبه قرار می‌دهند و دستان را بر بالای سر خود و بر دیوار کعبه می‌گذارند. علت آن‌که در این قسمت شاذروان قرار داده نشده این است که در بنای ابراهیم، حجر اسماعیل جزو خانه کعبه بوده‌است که در ساختمان قریش به علّت کمبود مال حلال از خانه کاستند و بر حجر افزودند. همچنین در پایین درِ کعبه، شاذروان قرار داده نشده و به صورت پله‌ای صاف به طول ۳۴۵ سانتی‌متر ساخته شده‌است که مردم در ملتزم بر آن می‌ایستند و دعا و نیایش می‌کنند. در بالای شاذروان حلقه‌های از [[مس]] قرار دارد که در هنگام پایین آوردن جامه کعبه ([[کسوة الکعبه]]) لب جامه به این حلقه‌ها می‌بندند تا جامه استوار باشد.

== حطیم ==
دیواری است نیم  دایره به ارتفاع ۹۰ سانتی متر و عرض ۱٫۵ متر که به دیوار قسمت شمال غربی کعبه وصل نیست. جنس حطیم سنگ مرمر سفید است. برخی نیز مساحت میان حجرالاسود و زمزم و مقام ابراهیم و قسمتی از حجر اسماعیل را «حطیم» می‌گویند. از مکان‌های محترم در مسجدالحرام است و مردم در این قسمت برای دعا جمع می‌شوند و به یکدیگر فشار می‌آورند. این که آیا حطیم تنها همان محدوده کنار حجرالاسود و باب کعبه را شامل می‌شود یا وسعت بیشتری دارد، اختلاف است. در روایتی از امام [[صادق]]، تنها همین موضع را حطیم می‌نامند.<ref>علل الشرایع، ص۴۰۰ کافی، ج۴، ص۱۹۴.</ref> چنان که [[شیخ صدوق]] نیز آورده‌است که حطیم فاصله میان در کعبه و حجرالاسود را گویند، جایی که خداوند [[توبه]] آدم را پذیرفت.<ref>من لا یحضره الفقیه، ج۲، ص ۲۰۹.</ref>

== حجر اسماعیل ==
«حجر اسماعیل»، فضایی است میان کعبه و دیواری [[نیم‌دایره]] بنام حطیم (به عرض ۱٫۵ متر و بلندی ۹۰ سانتی متر) که از رکن عراقی تا رکن شامی را شامل می‌شود. حجر اسماعیل به عقیده اسلام، یادگار زمان ابراهیم و [[اسماعیل]] و مدت زمانی پس از بنای کعبه‌است و قدمت و پیشینه آن به زمان بنای کعبه به دست ابراهیم می‌رسد.

نقل‌های تاریخی تاریخ‌نگاران مسلمان، حکایت از آن دارد که [[اسماعیل]] و مادرش [[هاجر]] در همین بخش زندگی می‌کردند. از امام صادق نقل شده‌است: «الحِجرُ بَیتُ إِسمَاعِیلَ وَ فِیهِ قَبرُ هَاجَرَ وَ قَبرُ إِسمَاعِیلَ» <ref>کافی، ج۴، ص۲۱۰.</ref> «حجر، خانه اسماعیل و محل دفن هاجر و اسماعیل است.». این مطلب در منابع دیگری هم بیان شده‌است. <ref> دایره المعارف اسلام،۳۱۷ جلد پنجم، ص Wensinck, A. J; Ka`ba. Encyclopaedia of Islam IV p. 317</ref>

از آنجا که حجر اسماعیل داخل در مطاف است، می‌تواند نشانه‌ای بر بزرگی آن باشد. در اصل، حجراسماعیل جزئی از کعبه‌است. هرگاه باران بر بام کعبه ببارد، از ناودان رحمت در این فضا می‌ریزد.

گویا برای نخستین بار، [[منصور عباسی]]، حجراسماعیل را با سنگ‌های سفید پوشانید. پس از آن در دوره [[مهدی عباسی]] و نیز [[هارون الرشید عباسی]] این سنگ‌ها تعویض و نو شد.<ref>مقاله «حجر اسماعيل» از محمدامين پوراميني در فصلنامه"ميقات حج"، ش 8، صص 116-102 و ش 9، صص 130-107.</ref>

== ناودان رحمت ==
«ناودان رحمت» {{به عربی|میزاب الرحمة}} یا «ناودان طلا»، ناودانی از طلاست که بر بام کعبه نصب شده و به سمت حجر اسماعیل است. هرگاه باران بر بام کعبه ببارد، آب از ناودان در این فضای حجر اسماعیل می‌ریزد. به اعتقاد مسلمانان، اینجا مدفن اسماعیل و مادرش هاجر و بسیاری از پیامبران است.

گویند آن را نخست حجاج بن یوسف ثقفی نهاد تا آب باران بر بام خانه جمع نشود. در روایت آمده‌است که دعا در زیر ناودان کعبه پذیرفته‌است.
{{-}}

== مقام ابراهیم ==
{{نوشتار اصلی|مقام ابراهیم}}
به محل ایستادن [[ابراهیم]] می‌گویند و سنگی است به طول و عرض ۴۰ سانتی‌متر و بلندی تقریبی ۵۰ سانتی‌متر که جای پای ابراهیم روی آن است و مقابل درب کعبه قرار دارد. رنگ آن میان زرد و قرمز متمایل به سفید است. طبق اعتقادات مسلمانان این مکان مربوط به زمانی است که ابراهیم دیوارهای کعبه را بالا می‌برد؛ آنگاه که دیوار بالا رفت، به اندازه‌ای که دست بدان نمی‌رسید، سنگی آوردند و ابراهیم بر روی آن ایستاد و سنگ‌ها را از دست اسماعیل گرفت و دیوار کعبه را بالا برد.

بر روی این سنگ، اثر پای ابراهیم مشخص است اما اثری از انگشتان او نیست. از زمان [[مهدی عباسی]] بدین سو، این سنگ با طلا پوشانده شد و در محفظه‌ای قرار گرفت تا آسیب نبیند. حج‌گزاران پس از طواف واجب، باید در پشت مقام ابراهیم، ۲ رکعت نماز طواف به جای آورند.
نماز طواف نساء نیز پشت مقام ابراهیم خوانده می‌شود.

طبق آیات قرآن این مقام یکی از شعائر الهی است: «وَ اتَّخِذُوا مِن مَقامِ إِبراهِیمَ مُصَلَّی» (بقره/۱۲۵)

براساس عقاید مسلمانان و متن قرآن یکی از بناکنندگان کعبه ابراهیم بوده که به کمک پسرش اسماعیل این کار را انجام داده‌است.

در [[کتاب مقدس]] بخش [[عهد عتیق]] (که تمام [[یهودیان]] و بخش بزرگی از [[مسیحیان]] به آن اعتقاد دارند) هیچ اشاره‌ای به اینکه ابراهیم ساختمانی را با این توصیفات و برای خداوند بنا کرده باشد، وجود ندارد. بنا بر متن کتاب مقدس، [[ابراهیم]] به دستور خداوند هاجر و اسماعیل را به [[فاران]] ((کوهی اطراف مکه) فرستاد و همراه [[ساره]] و [[اسحاق]] (پسر دومش) به زندگی ادامه داد.

در گذشته، بر روی این محل بنایی بزرگ از [[آجر]] و سنگ و چوب بنا شده بود که اطراف آن را با آیات قرآن مزین کرده بودند. از آنجا که این قبه قسمتی از مسجد را به خود اختصاص داده و از فضای مطاف کاسته بود، کم‌کم از انتقال آن به محلی دیگر در مسجد الحرام سخن به میان آمد.

براساس برخی گفته‌ها مقام ابراهیم تا [[فتح مکه]] به دیوار کعبه چسبیده بود و پس از فتح، محمد آن را از دیوار درآورد و کنار کعبه، نزدیک در نصب کرد. زمانی که آیه «وَ اتَّخِذُوا مِن مَقامِ إِبراهیمَ مُصَلًّی» را گفت، دستور داد تا مقام را جایی که اکنون قرار گرفته انتقال دهند.<ref>التاریخ القویم، ج۴، ص ۴۳.</ref>

== پرده کعبه ==
{{نوشتار اصلی|پرده کعبه}}
[[پرونده: KAABA 14.jpg |چپ|بندانگشتی|پرده کعبه]]
بر روی کعبه پوششی سیاه رنگ وجود دارد که به آن «پرده کعبه» یا «جامه کعبه» {{به عربی|کسوة الکعبه}} گویند. نخستین کسی که خانه کعبه را پرده پوشانید [[تُبع حمیری]] پادشاه [[یمن]] بود. علی نیز همه ساله از [[عراق]] برای کعبه پرده‌ای می‌فرستاد. چون مهدی عباسی به خلافت رسید خادمان کعبه از انبوهی پرده‌ها بر روی کعبه شکایت کردند و گفتند بیم آن می‌رود که خانه صدمه ببیند. مهدی عباسی خلیفه مسلمین دستور داد پرده‌ها را بردارند و تنها یک پرده بر آن بگذارند و سالی یک بار آن را عوض کنند این سنت تا به امروز ادامه دارد. و بر آن آیه‌هایی از قرآن قلاب دوزی شده‌است.
{{-}}

== پانویس ==
{{پانویس}}

== جستارهای وابسته ==
* [[خسی در میقات]]
* [[مسجد الحرام]]

== منابع ==
* [[قرآن]] کریم
* الأزرقی، ابی الولید، محمد بن عبدالله، بن احمد الأزرق. '' «اخبار مکه وماجاء فیها من الآثار» '' ج۱. ج۲. دار الأندلس: بیرت، انتشار سال ۱۹۷۷ میلادی. (به عربی).
* الفاسی، المالکی، العلامه الحافظ، ابی الطیب المکی. ''
«شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام» '' ج۱. ج۲. دار الکتاب العربی: بیرت، انتشار سال ۱۹۸۵ میلادی. (به عربی).
* [[الفاکهی]]، ابی عبدالله، محمد بن اسحاق،. ''«اخبار مکه فی قدیم الدهر وحدیثه» '' ج۵. دار النهضة: مکة المکرمة، انتشار سال ۱۹۸۷ میلادی. (عربی).
* الیاسین، مهلهل، جاسم بن محمد،. '' «المنهاج للمعتمر والحاج» '' ج۱. دار الدعوه للنشر: کویت، انتشار سال ۱۹۸۸ میلادی. (عربی).
* النّدوی، ابوالحسن، علی الحسنی،. '' «السیرة النبویة» ''. دار الشروق للنشر: بیروت، انتشار سال ۱۹۸۳ میلادی. (عربی).
* رضا، محمد،. '' «الامام علی بن ابی طالب» '' کرم الله وجهه. دار ومکتبة الهلال: بیروت، انتشار سال ۱۹۸۲ میلادی. (عربی).
* الجزائری، جابر، ابوبکر،. '' «هذا الحبیب یا محب» ''. مکتبة لینة للنشر والتوزیع: جدة، انتشار سال ۱۹۹۰ میلادی. (عربی).

== پیوند به بیرون ==
{{ویکی‌انبار-رده|Kaaba}}
* [http://www.elahmad.com/maps/qibla.htm اتجاه کعبه]
* [http://www.qibla.com.br کعبه]

{{شخصیت‌ها و اعلام قرآنی}}

[[رده:کعبه]]
[[رده:جغرافیای اسلام]]
[[رده:حج]]
[[رده:معماری اسلامی]]
[[رده:معماری عربی]]
[[رده:مکه]]