شیعه عباسیه

از دایره المعارف فرق اسلامی
(تغییرمسیر از راوندیـّه)
پرش به: ناوبری، جستجو

(یا: هُریریه )

از راوندیه. [۱]

بنی عبـاس ابتدا راه امامت و خلافت خـود را از طـریق کیسانیه اثبات می کردند بـه این معنی که محمد بن علی بن عبدالله بن عباس را وصی ابوهاشم بن محمد بن حنفیه معرفی می کردند، و به شیخین بدگویی می کردند به عنوان مثال در اولین روز خلافت سفاح، داوود بن علی ظاهری در منبر مسجد کوفه می گوید: «پس از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) امام به حقی در میان شما نبوده است مگر امیرالمؤمنین علی علیه السلام و این کسی که پشت سر من است (و اشاره به سفاح می نماید)». [۲]

ولی بنی عباس بعداً راه خلافت را برگرداندند و گفتند عباس خلیفه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بوده و پس از عباس، به ترتیب اولاد او، خلیفه رسول الله صلی الله علیه و آله می باشند.

سید مرتضی علم الهدی می نویسد: «این فرقه وجود نداشته است و بعدها برخی از افراد به وسیله این عقیده به خلفای عباسی تقرّب جسته اند». [۳] به عنوان مثال مروان بن ابی حفصه بزرگترین جایزه خلافت بنی عباس را برای اشعاری که در ترویج این عقیده گفته بود دریافت کرد. او خطاب به آل علی گفته بود:

هل تطمسون من السماء نجومها *** بـاکفکم او تستـرون هلالها

او تـدفعـون مقالـة عن ربکم *** جبـریل بلّغهـا النبـی فقالها

شهدت من الانفال آخـر آیـة *** بتـراثهم فـاردتم ابطالها

ترجمه: «آیا با دستهایتان از آسمان ستاره هایش را محو می کنید و یا هلال آن را مخفی می نمایید و یا آنچه را پروردگارتان گفته است و جبرئیل آورده است و پیامبر خدا فرموده است را به کنار می گذارید؟ و من شهادت می دهم به آخرین آیه سوره انفال که میراث را معلوم ساخته و شما می خواهید آن را باطل گردانید». بیت سوم شعر اشاره به آیه شریفه سوره انفال دارد که می فرماید: [و الذین آمنوا من بعدُ و هاجروا و جاهدوا معکم فاولئک منکم و اولوالارحام بعضهم اولی ببعض فی کتب الله ان الله بکل شئ علیم][۴] و ظاهراً شاعر در صدد آن بوده است که اولویت برخی بستگان را ـ که به تصور خودش عمو از آن جمله است ـ بر بستگان دیگر ثابت نماید.

و نیز همین شاعر گفته:

أنّی یکـون و لیس ذاک بکائـن لبنی البنات وراثة الاعمام

ترجمه: کجا بوده است و این موجود نیست که برای فرزندان دختر وراثت عموها برقرار باشد.

از افرادی که به عقیده شیعه عباسیه بوده اند یکی ابوالحسین حسن بن عمرو بن جهم شیعی (م: 288هـ. ق) است که به تصریح دارقطنی از شیعه منصور بوده است [۵] و دیگری عبدالله بن محمد الشیعی که او نیز شیعه منصور بوده است [۶] و همچنین می توان از جمله آنان از ابوبکر محمد بن منصور بن النضر بن اسماعیل معروف به ابن ابی الجهم شیعی (م: 323هـ. ق) یاد کرد. [۷]

آیت الله سید مهدی روحانی مطلب خود را از الشافی فی الامامة نوشته سید مرتضی علم الهدی ـ بدون ذکر صفحه ـ نقل می کند ولی ما آن را در تلخیص الشافی، نوشته شیخ طوسی یافتیم. عبارت متن مطابق با دست نوشته های آیت الله سید مهدی روحانی آورده شده است.

رک: راوندیه، ریاحیه، هُریریه.


پانویس

  1. خاندان نوبختی، عباس اقبال، ص258
  2. تاریخ الرسل و الملوک، ابن جریر طبری، ج6، ص375
  3. تلخیص الشافی، شیخ طوسی
  4. سوره انفال، آیه75
  5. تاریخ بغداد، خطیب بغدادی، ج7، ص396 / المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، ابن جوزی، ج7، ص335
  6. تاریخ بغداد، خطیب بغدادی، ج10، ص126
  7. اللباب فی تهذیب الانساب، ابن اثیر، ج2، ص226